Sharp, một công ty điện tử Nhật Bản, bắt đầu phát triển công nghệ màn hình LCD sau khi xem công nghệ DSM LCD của RCA vào năm 1969. Sharp thành công với máy tính cầm tay L805 vào năm 1973, dẫn đầu thị trường với màn hình LCD. Tuy nhiên, sự phụ thuộc quá mức vào LCD và các quyết định sai lầm đã khiến Sharp mất lợi thế, cuối cùng bị Foxconn mua lại vào năm 2016. Dưới sự lãnh đạo của Foxconn, Sharp cắt giảm chi phí và bắt đầu phục hồi, tập trung vào sản xuất các sản phẩm điện tử có thương hiệu mạnh.
Khởi Nguồn Công Nghệ LCD tại Sharp
Vào tháng 1 năm 1969, một nhà nghiên cứu của công ty điện tử Nhật Bản Sharp đã xem một bộ phim tài liệu của đài truyền hình NHK về hãng điện tử Mỹ RCA. Trong bộ phim tài liệu đó, RCA giới thiệu công nghệ màn hình tinh thể lỏng chế độ tán xạ động LCD DSM mà họ phát triển từ năm 1968. Sau khi xem phim tài liệu, Sharp đã liên hệ với tổng giám đốc của RCA để đề nghị hợp tác phát triển và sản xuất loại màn hình LCD DSM này cho dòng máy tính cầm tay mà Sharp đang phát triển. Tuy nhiên, đề nghị hợp tác của Sharp bị tổng giám đốc RCA từ chối.
Sự Phát Triển Độc Lập của Sharp
Mặc dù vậy, vào năm 1971, Sharp được phép sử dụng một số bằng sáng chế của RCA liên quan tới công nghệ LCD DSM. Sau đó, Sharp thành lập một nhóm nghiên cứu có tên là S734 với nhiệm vụ nghiên cứu và ứng dụng công nghệ LCD DSM vào máy tính cầm tay. Trong vòng 12 tháng, nhóm nghiên cứu đã trộn hơn 3000 loại tinh thể lỏng khác nhau và tổng hợp hơn 500 hỗn hợp để tìm ra thành phần phù hợp.
Ra Mắt Sản Phẩm Đột Phá
Cuối cùng vào tháng 6 năm 1973, nhóm S734 của Sharp cho ra đời sản phẩm máy tính cầm tay L805 có tích hợp màn hình LCD sử dụng năm vi mạch tích hợp IC. Sản phẩm mới chỉ dài 2,1 cm, mỏng hơn 12 lần so với các sản phẩm cùng loại lúc bấy giờ. Năng lượng tiêu thụ của L805 chỉ bằng 1 phần 9000 so với các máy tính cầm tay khác, cho phép sử dụng liên tục 100 giờ chỉ với một lần sạc. Khối lượng của máy chỉ 200 g, nhẹ hơn 125 lần so với các máy tính cầm tay cùng thời. Nhờ sản phẩm tiên phong này, đến năm 1985, Sharp đã bán được tổng cộng hơn 200 triệu máy tính bỏ túi.
Hậu Quả của Việc Phụ Thuộc Quá Mức vào LCD
Sharp từng là một trong những công ty công nghệ lớn nhất Nhật Bản, nổi tiếng với những sản phẩm về điện máy đặc biệt là TV LCD. Tuy nhiên, vì quá phụ thuộc vào LCD và nhiều quyết định sai lầm khác, Sharp đã để các đối thủ vượt mặt và cuối cùng phải bán mình cho công ty Foxconn của Đài Loan.
Tiếp Tục Đầu Tư vào LCD Sau Thành Công của Máy Tính Cầm Tay L805
Sau thành công với máy tính cầm tay L805, Sharp tiếp tục nghiên cứu và phát triển công nghệ màn hình LCD vào những năm 1980. Hãng máy tính IBM của Mỹ đã phát minh ra công nghệ màn hình tinh thể lỏng sử dụng Transistor mỏng (TFT LCD) có tiềm năng thay thế màn hình ống tia catot (CRT). Nhận thấy đây là xu hướng tương lai, Sharp đầu tư mạnh mẽ để phát triển phiên bản công nghệ TFT LCD riêng. Vào năm 1987, Sharp đã vượt qua các đối thủ cạnh tranh về màn hình LCD khi sản xuất thành công màn hình LCD màu 14 inches. Đến năm 1991, công ty cho ra mắt chiếc TV treo tường đầu tiên sử dụng công nghệ LCD, model 9 EHC1, công chúng dần nhận ra rằng công nghệ này là tương lai của ngành TV và bắt đầu thay thế dần công nghệ CRT trong các màn hình TV cũng như các thiết bị hiển thị khác.
Khó Khăn Kinh Tế và Sự Chuyển Hướng Chiến Lược
Tuy nhiên, vào những năm 1990, nền kinh tế Nhật Bản suy thoái nghiêm trọng do đồng yên tăng giá, chi phí nhân công leo thang và ảnh hưởng của xu hướng thuê ngoài sản xuất đã tác động xấu đến các doanh nghiệp điện tử Nhật Bản lớn. Các sản phẩm điện tử nhập khẩu giá rẻ ngày càng cạnh tranh với các sản phẩm cũ kỹ của Sharp như máy fax, máy tính, lò vi sóng. Để thích ứng, Sharp cho ra mắt các sản phẩm mới như máy quay phim cầm tay và tương đối thành công, nhưng vẫn chưa đủ để cứu vãn tình thế.
Đại Tu Công Ty và Tập Trung Vào LCD
Năm 1998, lợi nhuận ròng của Sharp giảm xuống còn 24,8 tỷ yên, giảm đến 50% so với năm trước, kết quả kinh doanh tồi tệ đã buộc Chủ tịch Sharp phải từ chức. Lúc này, mảng kinh doanh tấm nền LCD và các sản phẩm liên quan chiếm 30% doanh thu của công ty. Năm 1998, tân Chủ tịch Kiko Machida lên nắm quyền và quyết định tái cơ cấu Sharp, tập trung vào lĩnh vực LCD làm trụ cột chính. Trong buổi họp báo đầu tiên, ông Machida phát biểu: “Vấn đề lớn nhất của Sharp hiện nay là nhận thức thương hiệu thấp. Để xây dựng thương hiệu mạnh, chúng tôi cần tạo ra một hình ảnh rõ ràng, dễ nhận diện với khách hàng. Để làm được điều đó, chúng tôi sẽ đưa công nghệ LCD trở thành gương mặt đại diện của công ty, từ giờ trở đi mọi sản phẩm của Sharp sẽ gắn liền với công nghệ LCD.” Quyết định chuyển hướng của Sharp khá liều lĩnh bởi lúc đó cạnh tranh trong ngành LCD rất khốc liệt với sự tham gia của các đối thủ mạnh như Đài Loan và Hàn Quốc. Tuy nhiên, Sharp rất tự tin vào công nghệ LCD của mình, họ loại bỏ hoàn toàn mảng kinh doanh TV CRT và chuyển hẳn sang công nghệ LCD, đồng thời cho ra mắt thương hiệu TV LCD Aquos. Quyết định táo bạo đó được đáp xứng đáng: năm 2001, Aquos nhanh chóng chiếm đến 80% thị phần TV LCD toàn cầu, mang về doanh thu gần 400 triệu đô cho Sharp, công ty dường như vững vàng vị trí số 1 thế giới về TV LCD ngay cả sau năm 2001 khi nhiều đối thủ lớn như Sony, Samsung và LG bắt đầu tham nhập vào thị trường. Đến năm 2004, Sharp vẫn dẫn đầu thị trường với 33% thị phần. Tuy nhiên, Samsung đã tăng tốc nhanh hơn các dự đoán, đầu năm 2002 Samsung bất ngờ trở thành nhà sản xuất đầu tiên cho ra mắt màn hình LCD thế hệ thứ năm. Sự bứt phá nhanh chóng của Samsung đe dọa vị trí số 1 của Sharp trong tương lai. Để củng cố vị trí hàng đầu thế giới về công nghệ LCD, Sharp đã đầu tư hàng tỷ yên vào xây dựng các nhà máy sản xuất màn hình TFT LCD mới khắp Nhật Bản, trong số đó nhà máy lớn nhất là nhà máy Kameyama tại thành phố Kameyama. Nhà máy này đại diện cho ván cược lớn của Sharp vào sản xuất LCD trong nước, trái ngược với xu hướng dịch chuyển sản xuất sang các nước chi phí thấp hơn của nhiều công ty Nhật Bản khác. Chủ tịch Machida và ban lãnh đạo Sharp tin tưởng vào sự vượt trội của công nghệ Nhật Bản, họ cho rằng việc sản xuất trong nước sẽ giúp bảo mật tốt hơn các bí quyết công nghệ của công ty. Báo chí Nhật ca ngợi nhà máy Kameyama là hình mẫu sản xuất công nghiệp của Nhật Bản. Sharp coi tấm nền LCD là sản phẩm công nghệ cao; tuy nhiên, chi phí đầu tư hàng tỷ đô vào nhà máy Kameyama đã khiến tình hình tài chính của Sharp căng thẳng hơn. Điều không may là nhà máy Kameyama đi vào hoạt động cùng thời điểm với các nhà máy sản xuất tấm nền LCD khổng lồ khác của Samsung, Sony, LG, AU Optronics. Ngành công nghiệp tấm nền LCD rơi vào tình trạng cung vượt cầu: năm 2004 giá tấm nền LCD 32 inch là 865 đô, nhưng đến năm 2011 giảm còn 149 đô. Trong thập niên 2000, phần TV của Sharp sụt giảm xuống từ 80% giờ chỉ còn dưới 10% do TV LCD ngày càng rẻ đi. Trước tình hình đó, Sharp quyết định sẽ bán tấm nền LCD cho các nhà sản xuất khác. Năm 2004, Chủ tịch Machida tuyên bố một nửa sản lượng tấm nền của chúng tôi sẽ bán cho các hãng sản xuất TV LCD khác, phần còn lại sẽ dùng cho sản xuất TV của riêng Sharp. Kế hoạch này sẽ thành công nếu chúng tôi tiếp tục mở rộng sản xuất. Kế hoạch trên đòi hỏi Sharp phải đầu tư mạnh mẽ hơn nữa vào giai đoạn hai của nhà máy Kameyama để có vốn, Sharp đã cắt giảm ngân sách cho mảng đồ gia dụng. Năm 2006, lĩnh vực LCD chiếm một nửa doanh thu của tập đoàn. Trong năm tài chính kết thúc tháng 3 năm 2008, doanh thu của Sharp lập kỷ lục 34,5 tỷ đô với 1 tỷ đô lợi nhuận. Tuy nhiên, đây không phải là nguồn thu lành mạnh bởi Chủ tịch Machida mong muốn bán 50% sản lượng cho thị trường bên ngoài, nhưng thực tế chỉ đạt 20%. Hơn nữa, với sự cạnh tranh mạnh mẽ từ Hàn Quốc và Trung Quốc, khoảng đầu tư lớn vào LCD không mang lại hiệu quả như kỳ vọng ban đầu của Sharp.
Sự Thay Đổi Lãnh Đạo và Những Quyết Định Sai Lầm
Năm 2007, Chủ tịch Machida từ chức và được thay thế bởi Mikio Katayama, nhưng ông Machida vẫn duy trì ảnh hưởng lớn tại Sharp. Cả hai vị Chủ tịch chịu trách nhiệm cho các quyết định sai lầm khiến Sharp sau đó rơi vào khủng hoảng. Trong năm 2007, Sharp công bố kế hoạch xây dựng loạt nhà máy mới tại Sakai với tổng vốn đầu tư lên tới 3,4 tỷ đô, còn lớn hơn cả nhà máy Kameyama trước đó.
Mối Quan Hệ Đối Tác Với Sony và Khủng Hoảng Kinh Tế
Tháng 2 năm 2008, Sony thông báo thỏa thuận hợp tác với Sharp trong đó Sony sẽ nắm giữ 33% cổ phần sở hữu các nhà máy ở Sakai sau đổi tên thành Sharp Display Products. Tuy nhiên, Sharp đã thất bại trong việc quản lý mối quan hệ giữa bộ phận sản xuất tấm nền LCD và bộ phận kinh doanh TV. Sony cũng không thực hiện cam kết mua 33% cổ phần, thực tế họ chỉ sở hữu dưới 7% và sau đó đã bán lại cho Sharp. Sharp còn thất bại trong việc bán các tấm nền lớn của nhà máy Sakai cho thị trường nước Mỹ. Sau đó, cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu nổ ra, doanh số bán hàng của Sharp sụt giảm mạnh, thu lỗ tăng vọt. Tháng 3 năm 2009, Sharp lần đầu lỗ ròng kể từ khi niêm yết cổ phiếu năm 1956. Ban lãnh đạo thừa nhận sai lầm khi đầu tư quá mức vào sản xuất LCD trong nước, nhưng vẫn tiếp tục đổ tiền vào Sharp Display Products đổi tên thành Sakai Display và duy trì LCD là trụ cột chiến lược, dù hoạt động kinh doanh TV ngày càng tục dốc chỉ còn chiếm 6 đến 7% thị phần năm 2009 so với Samsung dẫn đầu với 18,8%.
Sự Sụp Đổ Tài Chính và Bước Ngoặt Mới
Doanh số năm tài chính kết thúc tháng 3 năm 2012 của Sharp sụt giảm 10 tỷ đô so với năm 2008, lỗ ròng lên tới hơn 5 tỷ đô và gần như phá sản. Chủ tịch Katayama từ chức nhường ghế cho Takashi Oka. Đây cũng là lúc tập đoàn điện tử khổng lồ Foxconn của Đài Loan mua 9,9% cổ phần Sharp với giá 854 triệu đô để cứu vãn tình thế. Cũng trong thời gian này, Sony, Toshiba và Hitachi sáp nhập các bộ phận LCD thành liên doanh Japan Display (JDI). Sự cạnh tranh giữa JDI và Sharp trong vài năm sau đó đã gây thiệt hại cho cả hai bên. Mặc dù sở hữu nền tảng công nghệ mạnh, Sharp cũng bỏ lỡ nhiều chuyển đổi quan trọng trong ngành công nghệ LED và OLED.
Cuối Cùng: Thương Vụ Mua Bán và Hướng Đi Mới Dưới Quyền Lãnh Đạo Foxconn
Vào tháng 3 năm 2013, sau khi công bố khoảng lỗ khổng lồ 5 tỷ đô, cả ba nhà lãnh đạo và cựu lãnh đạo gồm Katayama, Machida và Oka đều rời khỏi vị trí. Công ty không bao giờ lấy lại được vị thế dẫn đầu trên thị trường LCD và điện thoại thông minh. Năm 2016, sau 3 năm liên tiếp thu lỗ, Sharp đồng ý bán 66% cổ phần cho Foxconn với giá 3,8 tỷ đô. Mặc dù có các đối tác Nhật Bản khác cũng đưa ra đề nghị, nhưng các chủ nợ của Sharp vẫn quyết định chọn Foxconn. Thương vụ này đánh dấu lần đầu tiên một hãng điện tử hàng đầu của Nhật rơi vào tay nước ngoài, kết thúc buồn thảm cho công ty gần 100 năm tuổi. Sau khi mua lại, bổ nhiệm ông Thai Cheng, một người Đài Loan làm CEO của Sharp. Ông Thai tìm mọi cách cắt giảm chi phí, đóng cửa các chi nhánh nước ngoài thua lỗ, sa thải hàng loạt nhân viên và dời sản xuất ra khỏi Nhật Bản. Trong năm đầu dưới sự dẫn dắt của ông Thai, Sharp lần đầu có lãi sau 4 năm liên tiếp lỗ. Ông Thai cũng định hướng Sharp quay trở lại sản xuất các sản phẩm điện tử có thương hiệu mạnh như trước đây, Foxconn cũng đầu tư phục hồi lĩnh vực bán dẫn đã tàn lụi của Sharp, bao gồm xây dựng nhà máy đúc chip 130 nanomet. Tháng 2 năm 2022, ông Thai từ chức và bàn giao vị trí cho ông Hajime. Rõ ràng, Sharp trở thành ông lớn điện tử không phải vì công nghệ tốt nhất mà là nhờ biết sản xuất đúng sản phẩm phù hợp với thời điểm. Khi quá phụ thuộc vào LCD và để các đối thủ khác vượt mặt, Sharp đã không thể xoay sở kịp để giữ vững vị thế của mình.
