Cuốn sách “Đường Đứt Gãy” tiết lộ những rạn nứt tiềm ẩn của nền kinh tế toàn cầu, dẫn đến cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Tác giả Raghuram Rajan chỉ ra rằng không chỉ các lãnh đạo ngân hàng tham lam đáng trách, mà hệ thống kinh tế cũng có những khiếm khuyết mang tính hệ thống. Sự bất bình đẳng thu nhập, cho vay giá rẻ, và mất cân đối giữa xuất khẩu và nhập khẩu là các yếu tố chính. Cuốn sách còn đưa ra các giải pháp cải cách ngành tài chính để ngăn chặn những cuộc khủng hoảng tương tự trong tương lai.
Nội dung cuốn sách
Trong cuốn sách “Đường Đứt Gãy”, tác giả đã tiết lộ những rạn nứt tiềm ẩn của nền kinh tế toàn cầu dẫn đến cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Thông qua cuốn sách, tác giả cho rằng những lãnh đạo ngân hàng tham lam không phải là những người duy nhất đáng trách; hệ thống kinh tế của chúng ta cũng có những khiếm khuyết mang tính hệ thống. Quan trọng hơn, tác giả cũng vạch ra những gì chúng ta có thể làm với tư cách là một cộng đồng để ngăn chặn những cuộc khủng hoảng tương tự trong tương lai.
Quyển sách này dành cho ai?
Bất kỳ ai muốn tìm hiểu về cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, những ai tò mò về cách ngăn chặn các cuộc khủng hoảng kinh tế trong tương lai, và bất kỳ ai quan tâm đến kinh tế toàn cầu hoặc thương mại quốc tế.
Về tác giả
Raghuram Rajan là một trong số ít các chuyên gia đã chứng kiến cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 từ khi mới chớm nở. Rajan là một nhà kinh tế học người Ấn Độ và từng là giáo sư tài chính tại trường kinh doanh Booth thuộc Đại học Chicago từ năm 2003 đến năm 2006. Ông là nhà kinh tế trưởng và giám đốc nghiên cứu tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) từ tháng 9 năm 2013 đến tháng 9 năm 2016. Ông là thống đốc thứ 23 của Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ.
Hiểu rõ những lý do thực sự đằng sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008
Mặc dù nhiều năm đã trôi qua, nhiều người trong chúng ta vẫn cảm nhận được những ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính làm rung chuyển thế giới vào năm 2008. Vẫn còn đó những câu hỏi chưa được giải đáp về sự sụp đổ này và nổi bật trong số đó là câu hỏi chính xác thì cuộc khủng hoảng này đã khởi đầu như thế nào.
Nguyên nhân sâu sắc của cuộc khủng hoảng
Mặc dù có thể dễ dàng kết tội cho những lãnh đạo ngân hàng hoặc những người cho vay thế chấp, nguyên nhân của cuộc khủng hoảng vẫn còn có nhiều yếu tố khác sâu sắc hơn. Hãy thử nghĩ về cuộc khủng hoảng như một trận động đất: thứ khiến cho trái đất rung chuyển và làm các tòa nhà đổ xuống không liên quan nhiều đến các cá nhân mà là cái gì đó to lớn hơn, thứ gì đó nằm dưới bề mặt của trái đất. Như cuốn sách này trình bày, các đường đứt gãy, những lỗ hổng sâu mang tính hệ thống tương tự như những vết nứt khiến trái đất rung chuyển, đầy rẫy không chỉ trong nền kinh tế Hoa Kỳ mà còn cả nền kinh tế thế giới.
Các yếu tố dẫn đến cuộc khủng hoảng
Bất bình đẳng thu nhập
Một trong những đường đứt gãy quan trọng nhất dẫn đến cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu là sự bất bình đẳng thu nhập ngày càng gia tăng ở Hoa Kỳ. Trong những năm dẫn đến cuộc khủng hoảng, chênh lệch tiền lương ngày càng lớn. Thu nhập bình quân của những người có thu nhập cao nhất tăng lên trong khi thu nhập bình quân trung bình vẫn giữ nguyên.
Sự ra đời của các khoản cho vay giá rẻ
Sự ra đời của các khoản cho vay giá rẻ là một đường đứt gãy của cuộc khủng hoảng. Các ngân hàng và chính trị gia đã đồng lõa với nhau. Nhận thấy rằng cử tri của họ cần nhiều tiền hơn, họ đã khuyến khích các khoản cho vay giá rẻ. Với sự hỗ trợ của những chính trị gia, các ngân hàng bắt đầu mở rộng tín dụng dễ dàng, đặc biệt là cho những hộ gia đình có thu nhập thấp. Những khoản cho vay dưới chuẩn trở nên phổ biến do lãi suất được hạ xuống.
Sự mất cân đối giữa xuất khẩu và nhập khẩu
Trước cuộc khủng hoảng, có sự mất cân đối lớn giữa các quốc gia xuất khẩu và nhập khẩu. Đây là những quốc gia sản xuất nhiều hơn hoặc ít hơn mức tiêu thụ trong nước và họ sẽ xuất khẩu hoặc nhập khẩu sản lượng chênh lệch. Vấn đề lúc đó là có quá nhiều nhà xuất khẩu.
Phục hồi không tạo ra việc làm
Trong các cuộc suy thoái trước đó, nền kinh tế Mỹ đã phục hồi nhanh chóng cả về sự tăng trưởng kinh tế lẫn việc làm. Tuy nhiên, vào năm 1991, việc phục hồi đã thay đổi hình dáng thành cái gọi là phục hồi không tạo ra việc làm. Trong khi tăng trưởng và sản xuất trở lại mạnh mẽ thì số lượng việc làm lại không mấy thay đổi.
Các mô hình tài chính và sự thiếu dữ liệu
Các mô hình tài chính sử dụng hành vi trong quá khứ để dự đoán tương lai. Tuy nhiên, lần này chúng ta đã không hề có bất kỳ dữ liệu nào. Các bánh răng của nền kinh tế toàn cầu đã hoạt động trơn tru trước cuộc khủng hoảng và dường như không có gì phải lo lắng. Nếu có vấn đề, các dấu hiệu cảnh báo như sự thay đổi về giá cả sẽ xuất hiện.
Đánh giá rủi ro sai lầm
Các cơ quan xếp hạng tín dụng cũng đã tính toán sai rủi ro của những khoản vay thế chấp dưới chuẩn khi cho rằng chúng là những khoản đặt cược an toàn. Nhìn bề ngoài, có vẻ như các cơ quan xếp hạng đã tham gia vào một trò chơi lừa bịp. Tuy nhiên, sự xếp hạng của họ là hợp pháp theo đúng quy định của thị trường chứng khoán.
Trách nhiệm của các bên liên quan
Lãnh đạo ngân hàng
Theo một nghĩa nào đó, cuộc khủng hoảng là do lỗi của các ngân hàng, bởi vì các lãnh đạo ngân hàng đã chấp nhận những rủi ro đầu tư rất lớn và cuối cùng cuộc khủng hoảng đã diễn ra trong lĩnh vực tài chính. Công việc của lãnh đạo ngân hàng là giám sát các rủi ro tiềm ẩn và tránh rủi ro cao bất cứ khi nào có thể.
Chính phủ
Chính phủ cũng phải có trách nhiệm. Sự can thiệp của chính phủ vào nền kinh tế, đặc biệt là việc thúc đẩy cho vay dưới chuẩn, đã khiến việc chấp nhận rủi ro trở nên hấp dẫn hơn nhiều. Điều này đã khiến khả năng xảy ra cuộc khủng hoảng trở nên cao hơn nhiều.
Ngân hàng trung ương
Ngân hàng trung ương chịu một phần trách nhiệm khi họ giữ lãi suất quá thấp, trong khi những nhà đầu tư nước ngoài thêm dầu vào lửa khi đổ dồn tiền vào những chứng khoán được đảm bảo bằng thế chấp dưới chuẩn.
Các nhà kinh tế
Các nhà kinh tế có nhiệm vụ đánh giá nền kinh tế cũng đã không nhận thấy những dấu hiệu cảnh báo. Tuy nhiên, tất cả những người này chỉ đơn giản là làm những gì họ nghĩ là tốt nhất cho bản thân.
Hệ thống kinh tế cần cân bằng
Toàn bộ hệ thống thực sự đã có khiếm khuyết vì không có ai nói cho họ biết rằng họ đang làm điều gì đó có hại. Hệ thống kinh tế cần phải cân bằng tất cả những lợi ích và tác nhân khác nhau này. Thật không may, những tác nhân kinh tế có trách nhiệm đã gây ra thiệt hại lớn, nhưng những người nộp thuế lại phải trả giá cho những sai lầm đó.
Cải cách ngành tài chính
Kể từ năm 2008, có rất ít việc được thực hiện để loại bỏ những vấn đề có tính hệ thống đã gây ra cuộc khủng hoảng. Ngành tài chính cần phải cải cách. Tuy nhiên, chúng ta không nên quên rằng một lĩnh vực tài chính lành mạnh là vô cùng quan trọng đối với một nền kinh tế hoạt động tốt. Nó phân bổ các nguồn lực và kích thích tăng trưởng.
Đề xuất cải cách
Một trong những nguyên nhân chính của vụ khủng hoảng là do các lãnh đạo ngân hàng được khuyến khích chấp nhận rủi ro lớn. Thay vào đó, chúng ta cần một cơ cấu khuyến khích sự trừng phạt việc chấp nhận rủi ro nguy hiểm. Hiện tại, chúng ta đã biết rằng tiền thưởng không nên được trả ngay lập tức mà thay vào đó nên trả sau một vài năm để đánh giá tốt hơn rủi ro và lợi ích lâu dài của những hành động đã được thực hiện.
Tăng trưởng bền vững đòi hỏi những giải pháp lâu dài
Tất cả những rắc rối này bắt đầu bởi vì thu nhập trung bình ở Hoa Kỳ không tăng và việc phục hồi công việc diễn ra chậm chạp. Những chính trị gia đã cho người dân các khoản vay giá rẻ và các khoản vay thế chấp dưới chuẩn để xoa dịu họ. Tuy nhiên, những nhà chính trị này đã không giải quyết được gốc rễ thực tế của vấn đề, đó là sự thiếu sót về giáo dục và mạng lưới an toàn xã hội.
Tổng kết thông điệp chính của cuốn sách
Cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 không phải do lỗi của một tác nhân duy nhất mà là sự kết hợp của nhiều yếu tố. Những đường đứt gãy này bao gồm lãi suất thấp, một nền kinh tế toàn cầu phụ thuộc vào thói quen tiêu dùng của một quốc gia, sự sa đà và vô trách nhiệm đối với các khoản vay thế chấp dưới chuẩn, và sự thất bại của hệ thống trong việc đánh giá rủi ro thị trường. Với tư cách là một cộng đồng, để tránh những cuộc khủng hoảng tương tự trong tương lai, chúng ta cần phải khắc phục những lỗ hổng tài chính sâu sắc này trong hệ thống kinh tế toàn cầu.
Đọc thêm
Bạn nên đọc thêm cuốn sách “Quá Giới Hạn” của tác giả Robert Reich. Thông qua cuốn sách này, tác giả sẽ cung cấp một phân tích nghiêm túc về những sai lầm trong chính trị và kinh tế Mỹ. Nhìn vào sự phân bố của cải và sự mất cân bằng thu nhập, tác giả lập luận rằng người dân Mỹ phải dành lấy quyền cai trị từ tay của phe cánh hữu đang thoái trào.
