Trung Quốc từng được biết đến với nền kinh tế tăng trưởng thần tốc và tầm ảnh hưởng bao trùm, nhưng hiện tại đang đối mặt với suy thoái kinh tế nghiêm trọng. Sự giảm phát kéo dài, thị trường chứng khoán sụp đổ, tỷ lệ thất nghiệp tăng cao và khủng hoảng tài sản đã làm ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế. Điều này không chỉ tác động tiêu cực đến Trung Quốc mà còn lan rộng ra toàn cầu, gây khó khăn cho nhiều doanh nghiệp quốc tế và ảnh hưởng đến kinh tế thế giới.
Trung Quốc và Sự Thay Đổi Kinh Tế Đang Diễn Ra
Thế giới đã quen với hình ảnh một Trung Quốc hùng mạnh với nền kinh tế tăng trưởng thần tốc, sức chi tiêu khổng lồ và tầm ảnh hưởng bao trùm. Nhưng bức tranh ấy đang dần phai màu, thay vào đó là những gam tối của sự suy thoái kinh tế và thách thức chính trị.
Sự Suy Giảm Tăng Trưởng và Khủng Hoảng Kinh Tế
Sự tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc là một hiện tượng chưa từng có trong lịch sử thế giới, nhưng hiện tại tốc độ tăng trưởng đó đang chậm lại một cách đáng kể. Trung Quốc đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng kinh tế với những hệ lụy khó lường. Thị trường bất động sản được dự đoán sẽ không có sự phục hồi đáng kể nào trong năm 2024.
Giai Đoạn Giảm Phát và Khủng Hoảng Tài Chính
Cụ thể, nền kinh tế Trung Quốc đang trải qua giai đoạn giảm phát nghiêm trọng và kéo dài nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á năm 1998. Thị trường chứng khoán đã bốc hơi khoảng 6000 tỷ đô giá trị chỉ trong vòng 18 tháng qua. Tỷ lệ thất nghiệp gia tăng, đặc biệt là trong giới trẻ, cho thấy sự suy thoái đang lan rộng.
Tác Động Toàn Cầu của Suy Thoái Kinh Tế Trung Quốc
Điều đáng lo ngại là sự suy thoái kinh tế của Trung Quốc đang lan ra toàn cầu. Khi Trung Quốc cắt giảm chi tiêu, các doanh nghiệp trên toàn thế giới sẽ cảm nhận được tác động từ các thương hiệu xa xỉ như Louis Vuitton đến các hãng công nghệ như Apple, tất cả đều phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc rộng lớn. Nguồn vốn đầu tư của Trung Quốc vào các dự án cơ sở hạ tầng trên toàn cầu như đường sắt ở Châu Phi và cảng biển ở châu Âu cũng sẽ bị ảnh hưởng. Có thể nói, hầu hết những dự án nằm trong sáng kiến Vành đai và Con đường sẽ gặp khó khăn lớn.
Sự Chậm Lại Trong Tăng Trưởng và Ảnh Hưởng Đến Thế Giới
Câu hỏi đặt ra là mức độ ảnh hưởng của sự suy thoái kinh tế Trung Quốc đối với nền kinh tế toàn cầu sẽ lớn đến đâu? Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần hiểu rõ hơn về mức độ nghiêm trọng của tình hình hiện tại ở bên trong Trung Quốc.
Tăng Trưởng Kinh Tế và Dịch Chuyển Dân Cư
Trong hai thập kỷ qua, Trung Quốc đã tăng trưởng với tốc độ chóng mặt, trở thành công xưởng của thế giới và là một cường quốc sản xuất. GDP của Trung Quốc thường xuyên tăng trưởng ở mức hai con số và đến năm 2010, Trung Quốc đã vượt qua Nhật để trở thành nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới. Sự tăng trưởng kinh tế thần kỳ của Trung Quốc đã kéo theo sự dịch chuyển dân cư ồ ạt từ nông thôn ra thành thị, tạo ra một lực lượng lao động hùng hậu cho các nhà máy. Hàng triệu người Trung Quốc đã thoát khỏi đói nghèo và gia nhập tầng lớp trung lưu đang phát triển nhanh chóng.
Thị Trường Tiêu Thụ và Lợi Nhuận Cho Các Thương Hiệu Đa Quốc Gia
Sự trỗi dậy của tầng lớp trung lưu Trung Quốc đã tạo ra một thị trường tiêu thụ khổng lồ, mang lại lợi nhuận khủng cho các thương hiệu đa quốc gia. Ví dụ, doanh số bán ô tô của Volkswagen tại Trung Quốc đã tăng từ hơn nửa triệu chiếc vào năm 2005 lên 4 triệu chiếc vào năm 2019. Doanh thu của Apple tại Trung Quốc đã tăng từ gần 10,3 tỷ đô lên gần 70 tỷ đô chỉ trong vòng một thập kỷ. Vào năm 2018, thị trường Trung Quốc đã đóng góp phần lớn vào mức tăng trưởng doanh số bán hàng của tập đoàn mỹ phẩm Estee Lauder.
Thách Thức Mới Sau Đại Dịch Covid-19
Stepan, 36 tuổi, đã quen với một Trung Quốc đang trên đà phát triển mạnh mẽ. Trong suốt 10 năm làm việc, cô đã giúp các công ty thâm nhập vào thị trường đầy tiềm năng này và luôn tin rằng chất lượng cuộc sống ở đây sẽ tiếp tục được cải thiện. Tuy nhiên, câu chuyện tăng trưởng thần kỳ đó đã khựng lại. Đại dịch Covid-19 đã buộc Trung Quốc phải áp dụng chính sách Zero Covid nghiêm ngặt, khiến chính quyền địa phương phải chi tiêu khổng lồ cho việc xét nghiệm và cách ly. Các doanh nghiệp, nhà máy và thậm chí cả thành phố bị đóng cửa khi chỉ xuất hiện một vài ca nhiễm.
Căng Thẳng Địa Chính Trị và Khủng Hoảng Tài Sản
Bên cạnh đó, căng thẳng địa chính trị, đặc biệt là với Mỹ, đã làm trầm trọng thêm những khó khăn của nền kinh tế Trung Quốc. Cựu tổng thống Donald Trump đã áp đặt hàng loạt thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc. Chính quyền Biden cũng hạn chế khả năng tiếp cận công nghệ chip của Trung Quốc. Những lo ngại về xung đột tiềm ẩn ở Đài Loan càng khiến cho các doanh nghiệp nước ngoài e ngại đầu tư vào Trung Quốc.
Sự Sụp Đổ Của Thị Trường Bất Động Sản
Hơn nữa, cuộc khủng hoảng tài sản đã giáng một đòn mạnh vào nền kinh tế. Sự tăng trưởng nhanh chóng của Trung Quốc trong những thập kỷ qua dựa trên việc mở rộng cơ sở hạ tầng với tốc độ chóng mặt đã dẫn đến sự tích lũy nợ nần nhanh chóng của các nhà phát triển bất động sản và chính quyền địa phương. Chính phủ đã cố gắng kiềm chế bong bóng nợ bằng cách siết chặt quản lý các khoản vay và chi tiêu của các nhà phát triển, nhưng điều này đã vô tình tạo ra một cuộc khủng hoảng niềm tin trên thị trường. Sự bất ổn của thị trường chứng khoán là minh chứng rõ ràng cho cuộc khủng hoảng niềm tin này. Các nhà đầu tư lo ngại về tình trạng giảm tốc của nền kinh tế đã rút vốn khỏi thị trường chứng khoán Trung Quốc, khiến cho thị trường lao dốc.
Tình Trạng Thất Nghiệp Gia Tăng
Năm 2023, Stepan bị sa thải khi công ty của cô quyết định thu hẹp quy mô hoạt động tại Trung Quốc. Cô không phải là trường hợp cá biệt. Gần 1/3 nhân viên văn phòng ở Trung Quốc cho biết mức lương của họ đã giảm trong năm 2023, mức cao nhất trong ít nhất 6 năm. Để trang trải cuộc sống, Stephanie đã phải chuyển sang làm đại lý bảo hiểm, chấp nhận mức thu nhập thấp hơn đáng kể. Tình hình việc làm của những người trẻ tuổi thậm chí còn ảm đạm hơn. Thất nghiệp trong giới trẻ trở nên nghiêm trọng đến mức Trung Quốc đã ngừng công bố dữ liệu về tình trạng này trong vài tháng.
Khó Khăn Của Thế Hệ Trẻ Trung Quốc
Da Siang, một sinh viên mới tốt nghiệp và bạn gái của mình, là minh chứng cho thế hệ trẻ đang phải thắt lưng buộc bụng trong bối cảnh kinh tế khó khăn. Họ phải tính toán chi tiêu một cách cẩn thận, lựa chọn những sản phẩm rẻ hơn ngay cả khi chất lượng không được như ý. Trong khi mua sắm, Da chia sẻ rằng đây là một bó cải nhỏ chỉ có giá 9 nhân dân tệ. Nó kém tươi hơn một chút nhưng tôi không nghĩ mình phải lo lắng về điều đó. Chúng tôi chỉ cần mang về nhà và nấu ngay là được. Bạn gái anh cũng đang lo lắng về tình hình tài chính, cũng chia sẻ: “Cá nhân tôi thích đi mua sắm, nhưng khi nhìn thấy những thứ đó, tôi lại không có nhiều ham muốn mua chúng.” Si Phan thở dài và nói: “Khi tôi ở độ tuổi trung niên, tôi sẽ có đủ tiền để đáp ứng mức chi tiêu mong muốn của mình. Khi đó, tôi không cần phải làm việc vất vả để kiếm tiền. Thế hệ cha mẹ tôi có thể dựa vào đôi tay của mình và làm việc chăm chỉ, nhưng thế hệ tôi thì khác. Chúng tôi không muốn bán mạng và thời gian để cuối cùng chỉ nhận lại sự bất ổn.”
Kết Thúc Giai Đoạn Tăng Trưởng Nóng
Câu chuyện của Stepan và Yang phản ánh thực tế phũ phàng rằng giai đoạn tăng trưởng nóng của kinh tế Trung Quốc có thể đã kết thúc. Giấc mơ về một cuộc sống ngày càng sung túc của nhiều người dân Trung Quốc đang gặp phải những thử thách chưa từng có.
Tác Động Đến Toàn Cầu
Sự thay đổi trong thái độ của người tiêu dùng Trung Quốc sẽ tạo ra những tác động sâu rộng trên toàn cầu. Các công ty phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc sẽ đối mặt với tương lai khó khăn hơn, kéo theo sự sụt giảm chi tiêu từ quốc gia này trên toàn thế giới. Ví dụ, chúng ta chưa thấy sự trở lại mạnh mẽ của du khách Trung Quốc ở các điểm đến du lịch quốc tế như kỳ vọng.
Thay Đổi Chính Trị và Kinh Tế
Về mặt chính trị, sự thay đổi về kinh tế này có thể dẫn đến một thực tế chính trị mới ở Trung Quốc. Tăng trưởng kinh tế chậm lại tạo ra thách thức cho Chủ tịch Tập Cận Bình, người đang nỗ lực củng cố quyền lực và trở thành nhà lãnh đạo quyền lực nhất kể từ thời Mao Trạch Đông. Trong thời kỳ kinh tế bùng nổ, người dân dễ dàng chấp nhận sự kiểm soát của chính phủ để đổi lấy sự thịnh vượng, nhưng một nền kinh tế trì trệ có thể dẫn đến sự phản kháng từ người dân. Hơn nữa, ảnh hưởng của Trung Quốc trên trường quốc tế có thể bị hạn chế do việc chi tiêu nước ngoài ở quy mô lớn như những năm gần đây sẽ khó được thông qua hơn.
Ảnh Hưởng Đến Người Nộp Thuế Ở Mỹ
Ngay cả người nộp thuế ở Mỹ cũng bị ảnh hưởng. Trong ba thập kỷ qua, Trung Quốc là một trong những nhà đầu tư lớn nhất vào trái phiếu kho bạc Mỹ, công cụ mà chính phủ Mỹ sử dụng để tài trợ cho các dịch vụ công. Tuy nhiên, Trung Quốc đã và đang giảm đáng kể việc nắm giữ trái phiếu kho bạc Mỹ. Nếu xu hướng này tiếp tục, việc vay nợ của Mỹ có thể trở nên đắt đỏ hơn.
Tác Động Đến Người Dân Trung Quốc
Hiện tại, chính người dân Trung Quốc đang phải gánh chịu hậu quả trực tiếp của tình trạng suy thoái kinh tế. Trước đây, rất nhiều người đã không nhận thức được mức độ nghiêm trọng của vấn đề, nhưng giờ đây họ đã chứng kiến tận mắt và trải qua những khó khăn này trong khi chỉ biết chờ vào giải pháp của nhà nước. Có thể thấy, sự suy thoái kinh tế của Trung Quốc không chỉ là câu chuyện riêng của quốc gia tỷ dân này mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh cho cả thế giới. Khi con rồng phương Đông hắt hơi, toàn cầu đều cảm nhận được cơn gió lạnh. Giờ đây, khi tham vọng về một Trung Quốc bất khả chiến bại đang dần khép lại, quốc gia này và cả thế giới phải đối mặt với một thực tế mới, một thế giới đầy biến động, nơi sự thịnh vượng và quyền lực liên tục được sắp xếp lại.
