Tóm tắt các ý chính
– Thuế quan Mỹ lên đến 20% có hiệu lực từ tháng 8/2025, cùng với thuế chống bán phá giá 33,29% đối với tôm đang làm rung chuyển ngành thủy hải sản Việt Nam
– Kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ giảm 19,6% trong tháng 7/2025 do các doanh nghiệp đẩy nhanh xuất khẩu trước khi thuế quan mới có hiệu lực
– Chi phí logistics và chuỗi cung ứng tăng vọt do gián đoạn vận tải biển và giá nguyên vật liệu leo thang
– Các doanh nghiệp đang đa dạng hóa thị trường sang EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Đông và Trung Quốc để giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ
– Nâng cấp hệ thống tuân thủ thương mại với quy tắc xuất xứ nghiêm ngặt hơn và các yêu cầu minh bạch hải quan mới
Ngành thủy hải sản Việt Nam – một trong những ngành xuất khẩu trụ cột của đất nước – đang phải đối mặt với một cơn bão thương mại từ phía Mỹ. Các quyết định mới của Washington không chỉ làm rung chuyển thị trường mà còn buộc cả ngành phải tái cấu trúc chiến lược kinh doanh một cách căn bản.
Cú sốc thuế quan: Khi 20% trở thành con số định mệnh
Hãy tưởng tượng bạn là CEO của một công ty xuất khẩu tôm lớn. Bỗng một ngày, chi phí sản phẩm của bạn tăng thêm 20% chỉ vì một quyết định chính trị. Đó chính là thực tế mà các doanh nghiệp thủy hải sản Việt Nam đang phải đối mặt.
Thuế quan mới lên đến 20% sẽ có hiệu lực từ tháng 8/2025. Con số này tuy thấp hơn mức đe dọa ban đầu là 46%, nhưng vẫn đủ để làm xáo trộn cả ngành. Đặc biệt nghiêm trọng hơn là thuế chống bán phá giá 33,29% đối với tôm trong giai đoạn POR19, một cú đánh trực diện vào sản phẩm xuất khẩu chủ lực.
“Đây không chỉ là con số trên giấy,” một chuyên gia thương mại quốc tế chia sẻ. “Nó như một cuộc cách mạng thầm lặng, buộc các doanh nghiệp phải thay đổi hoặc chết.”
Cuộc đua xuất khẩu trước giờ G
Dữ liệu tháng 7/2025 cho thấy một hiện tượng đáng chú ý: kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ giảm 19,6% so với cùng kỳ năm trước. Tưởng chừng như mâu thuẫn, nhưng thực tế này phản ánh cuộc “chạy đua thời gian” của các doanh nghiệp Việt Nam.
Trong những tháng trước đó, các công ty đã tăng tốc xuất khẩu để tận dụng mức thuế cũ. Kết quả là tổng kim ngạch xuất khẩu thủy hải sản trong 7 tháng đầu năm 2025 vẫn tăng 17,2%, một con số ấn tượng nhưng chứa đựng nhiều áp lực tiềm ẩn.
Chuỗi cung ứng: Khi mọi khâu đều “đau đầu”
Không chỉ thuế quan, các doanh nghiệp còn phải đối phó với một loạt thách thức khác trong chuỗi cung ứng. Vận tải biển bị gián đoạn nghiêm trọng, thời gian giao hàng kéo dài, chi phí lưu kho và xử lý container tăng vọt.
Một giám đốc logistics của công ty xuất khẩu hải sản lớn tại Cần Thơ chia sẻ: “Trước đây container đi Mỹ mất 3 tuần, giờ có khi 5-6 tuần. Chi phí tăng gấp đôi, khách hàng thì đòi giữ nguyên giá.” Xem thêm về ảnh hưởng logistics lên vận hành doanh nghiệp: ảnh hưởng logistics lên vận hành doanh nghiệp.
Chi phí đầu vào leo thang
Bao bì, năng lượng, nguyên liệu thô – tất cả đều tăng giá đồng loạt. Điều này tạo ra hiệu ứng domino, khiến lợi nhuận các doanh nghiệp bị “kẹp” từ hai phía:
- Chi phí sản xuất tăng do giá nguyên liệu và logistics
- Giá bán khó tăng do cạnh tranh gay gắt và thuế quan mới
Tôm và cá tra: Hai “ngôi sao” sa sút
Tôm Việt Nam: Khi “vua” gặp khủng hoảng
Tôm từng là niềm tự hào của ngành thủy hải sản Việt Nam. Nhưng với mức thuế chống bán phá giá lên tới 33,29%, sản phẩm này đang mất dần lợi thế cạnh tranh.
Các đối thủ như Ấn Độ, Ecuador và Indonesia – những quốc gia có thể không bị áp thuế tương tự – đang sẵn sàng “cướp” thị phần từ tay doanh nghiệp Việt Nam.
Cá tra: Từ thách thức cũ đến áp lực mới
Cá tra (pangasius) đã quen với các biện pháp chống bán phá giá của Mỹ từ nhiều năm. Nhưng giờ đây, với mức thuế trực tiếp cao hơn, việc duy trì khối lượng xuất khẩu và lợi nhuận trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.
Chiến lược sinh tồn: Học cách thích nghi
Đa dạng hóa thị trường: Con đường tất yếu
Khi cánh cửa Mỹ thu hẹp, các doanh nghiệp Việt Nam đang tích cực tìm kiếm thị trường thay thế. EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Đông và Trung Quốc đang nổi lên như những điểm sáng mới.
Đặc biệt, Trung Quốc được kỳ vọng sẽ trở thành thị trường tăng trưởng chính. Với quy mô dân số và nhu cầu tiêu thụ khổng lồ, đây có thể là “cứu cánh” cho ngành thủy hải sản Việt Nam. Xem thêm về chiến lược đa dạng hóa và mở rộng thị trường doanh nghiệp Việt trong bối cảnh toàn cầu hóa: chiến lược đa dạng hóa và mở rộng thị trường.
Nâng cấp hệ thống tuân thủ
Các quy tắc xuất xứ nghiêm ngặt hơn và yêu cầu minh bạch hải quan mới buộc doanh nghiệp phải đầu tư vào hệ thống tuân thủ thương mại. Điều này không chỉ tốn kém mà còn đòi hỏi thời gian và chuyên môn cao.
Nhưng đây cũng là cơ hội để ngành nâng cao chất lượng và uy tín trên thị trường quốc tế. Các công ty đang tận dụng các hiệp định thương mại tự do như CPTPP và EVFTA để tối ưu hóa thuế quan với các thị trường khác. Đọc thêm về tối ưu hóa hệ thống quản trị và tuân thủ doanh nghiệp trong môi trường biến động: tối ưu hóa hệ thống quản trị và tuân thủ doanh nghiệp.
Tác động thực tế: Con số nói lên điều gì?
Mức thuế 40% vẫn được áp dụng cho hàng hóa bị coi là “chuyển tải” qua Việt Nam. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các doanh nghiệp có chuỗi cung ứng phức tạp hoặc sử dụng nguyên liệu nhập khẩu.
Một CEO của tập đoàn xuất khẩu hải sản chia sẻ: “Chúng tôi phải thuê cả đội ngũ luật sư và chuyên gia để đảm bảo tất cả giấy tờ đều chính xác 100%. Một sai sót nhỏ có thể khiến lô hàng bị áp thuế 40%.”
Biến thách thức thành cơ hội
Tuy nhiên, khủng hoảng này cũng đang thúc đẩy ngành phát triển theo hướng bền vững hơn:
1. Chế biến sâu và tăng giá trị gia tăng
Thay vì chỉ xuất khẩu nguyên liệu thô, các doanh nghiệp đang đầu tư vào chế biến sâu để tạo ra sản phẩm có giá trị cao hơn.
2. Hệ thống truy xuất nguồn gốc
Đầu tư vào công nghệ truy xuất nguồn gốc không chỉ giúp tuân thủ quy định mà còn nâng cao niềm tin của người tiêu dùng toàn cầu.
3. Phát triển thương hiệu
Thay vì chỉ là nhà cung cấp OEM, nhiều công ty đang xây dựng thương hiệu riêng để tăng sức mạnh thương lượng.
Học hỏi sâu hơn về chuyển đổi mô hình doanh nghiệp, sáng tạo thương hiệu và thích nghi thời cuộc: chuyển đổi mô hình doanh nghiệp, sáng tạo thương hiệu và tham khảo kinh nghiệm quốc tế về chuỗi giá trị và chiến lược phát triển: kinh nghiệm quốc tế về chuỗi giá trị và chiến lược phát triển.
Bài học cho các doanh nghiệp khác
Đa dạng hóa là chìa khóa sinh tồn
Phụ thuộc quá nhiều vào một thị trường duy nhất, dù đó là thị trường lớn như Mỹ, luôn tiềm ẩn rủi ro. Việc phát triển đồng thời nhiều thị trường sẽ giúp doanh nghiệp ổn định hơn trong bối cảnh thương mại toàn cầu biến động.
Đọc thêm về cách nhiều doanh nghiệp thành công nhờ đa dạng hóa và phát triển bền vững: đa dạng hóa và phát triển bền vững.
Đầu tư vào tuân thủ là đầu tư cho tương lai
Các yêu cầu tuân thủ thương mại ngày càng nghiêm ngặt. Thay vì coi đây là gánh nặng, các doanh nghiệp thông minh sẽ xem đây là cơ hội để nâng cao chất lượng và uy tín.
Công nghệ là vũ khí cạnh tranh
Từ hệ thống truy xuất nguồn gốc đến quản lý chuỗi cung ứng, công nghệ đang trở thành yếu tố then chốt quyết định sức cạnh tranh của doanh nghiệp.
Nhìn về tương lai: Ngành thủy hải sản sẽ đi về đâu?
Dù đối mặt với nhiều thách thức, ngành thủy hải sản Việt Nam vẫn có những dấu hiệu tích cực. Các doanh nghiệp đang chứng minh khả năng thích nghi nhanh chóng và sáng tạo trong cách tiếp cận thị trường.
Những xu hướng đáng chú ý
- 1. Hợp tác chiến lược gia tăng
Nhiều doanh nghiệp đang tìm kiếm đối tác chiến lược để chia sẻ rủi ro và mở rộng thị trường. - 2. Đầu tư R&D tăng mạnh
Nghiên cứu và phát triển sản phẩm mới, quy trình sản xuất hiệu quả hơn đang trở thành ưu tiên hàng đầu. - 3. ESG trở thành tiêu chuẩn
Các yêu cầu về môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp đang định hình lại cách thức hoạt động của ngành.
Lời khuyên cho các nhà lãnh đạo
Nếu bạn là CEO, giám đốc của một doanh nghiệp xuất khẩu, đây là thời điểm để:
- Đánh giá lại danh mục thị trường và xây dựng kế hoạch đa dạng hóa cụ thể
- Đầu tư vào hệ thống tuân thủ để tránh rủi ro pháp lý và nâng cao uy tín
- Tăng cường năng lực nội tại thông qua đào tạo nhân sự và đầu tư công nghệ
- Xây dựng mối quan hệ đối tác mạnh mẽ để chia sẻ rủi ro và tận dụng cơ hội
FAQ – Câu hỏi thường gặp về ngành thủy hải sản trong khủng hoảng thuế quan mới
-
1. Khi nào thuế quan Mỹ 20% bắt đầu có hiệu lực?
Thuế mới áp dụng từ tháng 8/2025.
-
2. Ngành tôm và cá tra bị ảnh hưởng như thế nào?
Tôm bị áp thuế chống bán phá giá 33,29%, còn cá tra phải đối mặt với thuế quan trực tiếp cao hơn khiến xuất khẩu sang Mỹ giảm mạnh.
-
3. Doanh nghiệp Việt Nam đối phó ra sao?
Đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường, đầu tư vào chế biến sâu, nâng cấp hệ thống tuân thủ và tăng cường cải tiến công nghệ.
-
4. Thị trường thay thế nào đáng chú ý nhất?
EU, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Đông đang được nhiều doanh nghiệp nhắm đến.
-
5. Khủng hoảng này có phải là điểm chết của ngành thủy hải sản Việt Nam?
Không, đây có thể là cơ hội để ngành tái cấu trúc mạnh mẽ, gia tăng giá trị và nâng cấp năng lực cạnh tranh quốc tế.
