Nvidia đã trải qua một hành trình tăng trưởng đáng kinh ngạc trong những năm gần đây. Trong vòng 10 năm, giá trị công ty đã tăng vọt tới 265 lần, và trong một khoảnh khắc ngắn ngủi, Nvidia còn vượt lên trở thành công ty có giá trị nhất hành tinh. Tuy nhiên, nhiều người đặt câu hỏi về tính bền vững của sự phát triển này. Vậy điều gì đã thúc đẩy giá trị của Nvidia tăng thêm hàng nghìn tỷ đô la chỉ trong vài năm ngắn ngủi?
Nhu Cầu Về GPU: Động Lực Cốt Lõi Đằng Sau Sự Tăng Trưởng
Câu trả lời bắt nguồn từ cách thức hoạt động của máy tính hiện đại. Từ những chiếc điện thoại thông minh nhỏ bé đến các máy tính xách tay mạnh mẽ, mọi thiết bị đều phụ thuộc vào một thành phần chủ chốt: bộ xử lý trung tâm (CPU). CPU đảm nhiệm các tác vụ cơ bản như vận hành hệ điều hành Windows hay duyệt web. Trong một thời gian dài, hiệu năng của CPU được xem là đủ để đáp ứng nhu cầu sử dụng hàng ngày.
Tuy nhiên, vào những năm 1990, một vấn đề dần xuất hiện: nhu cầu về sức mạnh xử lý tăng vọt, vượt xa khả năng của CPU. Đặc biệt, các tác vụ phức tạp như dựng hình đồ họa 3D trong game đã khiến CPU bộc lộ rõ những hạn chế. Chính trong bối cảnh này, Jensen Huang, nhà sáng lập Nvidia, nhận thấy một cơ hội vàng. Ông hiểu rằng game không chỉ đòi hỏi khả năng tính toán khắc nghhe mà còn ẩn chứa tiềm năng doanh thu khổng lồ. Nvidia tin rằng giải pháp nằm ở bộ xử lý đồ họa (GPU) – một loại chip chuyên dụng có thể giải quyết bài toán hiệu năng ngày càng cấp bách.
GPU Hoạt Động Như Thế Nào?
Khác với CPU – vốn chỉ có một vài lõi mạnh mẽ để xử lý đa tác vụ – GPU được trang bị hàng trăm, thậm chí hàng nghìn lõi nhỏ hơn. Cấu trúc này cho phép GPU xử lý song song hàng loạt tác vụ phức tạp một cách hiệu quả. Về mặt lý thuyết, GPU trở thành lựa chọn lý tưởng cho việc dựng hình đồ họa hoặc xử lý dữ liệu lớn. Thực tế đã chứng minh điều đó: máy tính bắt đầu tích hợp GPU song song với CPU, và Nvidia tiên phong dẫn đầu xu hướng này.
Mỏ Vàng Công Nghệ: Nvidia Và Ngành Game
Nvidia đã gắn bó lâu dài với sự phát triển của ngành game. Vào những năm 2000, máy chơi game console như PlayStation 3 sử dụng GPU của Nvidia để vận hành các trò chơi có đồ họa ngày càng phức tạp. Tuy nhiên, thị trường dần thay đổi: game thủ thông thường chuyển sang điện thoại thông minh – vốn ngày càng mạnh mẽ – trong khi những người đam mê game chuyên sâu lại hướng đến PC Gaming với sức mạnh vượt trội.
Sự bùng nổ của thị trường PC Gaming mở ra cơ hội lớn cho Nvidia tiếp cận trực tiếp người dùng. Nhưng sau đó, giá GPU bắt đầu tăng chóng mặt. Ví dụ, card đồ họa cao cấp GTX 1080 Ti vào giữa những năm 2010 có giá khoảng 700 đô la, trong khi RTX 4090 ngày nay lên tới 1.600 đô la. Không chỉ Nvidia, toàn bộ thị trường GPU – bao gồm đối thủ AMD (nổi tiếng với sản phẩm giá mềm) – cũng chứng kiến xu hướng tăng giá tương tự.
Tại Sao Giá GPU Lại Tăng Vọt?
Hóa ra, game chỉ là một phần của câu chuyện. Cổ phiếu Nvidia đã tăng hơn 300.000%, đưa giá trị công ty vượt mốc 3.000 tỷ đô la, với phần lớn sự tăng trưởng diễn ra trong 7 năm qua. Điều gì đã xảy ra trong giai đoạn này?
Sự Bùng Nổ Tiền Điện Tử Và Ảnh Hưởng Của Đại Dịch
Năm 2017, thị trường tiền điện tử bùng nổ. Giá Bitcoin tăng từ 800 đô la đầu năm lên 17.000 đô la cuối năm, kéo theo nhu cầu khai thác tiền ảo tăng đột biến. Khai thác tiền điện tử sử dụng GPU để giải các thuật toán phức tạp, mang lại phần thưởng như Bitcoin hoặc Ethereum. Một chiếc GPU có thể kiếm vài đô la mỗi ngày, nhưng hàng chục GPU có thể tạo ra thu nhập hàng nghìn đô la. GPU của Nvidia tỏ ra vượt trội trong lĩnh vực này, khiến nhu cầu tăng vọt và thị trường rơi vào tình trạng khan hiếm.
Đến năm 2020, đại dịch toàn cầu làm gián đoạn chuỗi cung ứng, trong khi nhu cầu GPU bùng nổ hơn nữa. Đầu năm 2021, Bitcoin chạm mức 59.000 đô la. Khi mọi người bị mắc kẹt ở nhà, họ chơi game nhiều hơn và cạnh tranh với thợ đào tiền ảo để sở hữu GPU. Giá card đồ họa bị đẩy lên gấp 5 lần trên các nền tảng như eBay. Nvidia đã tận dụng “cơn bão hoàn hảo” này để tăng giá sản phẩm.
Sự Suy Giảm Của Tiền Điện Tử Và Bước Ngoặt Mới
Đến năm 2022, thị trường tiền điện tử suy thoái, Bitcoin giảm từ mức đỉnh 69.000 đô la xuống dưới 16.000 đô la. Nhu cầu GPU cho khai thác giảm mạnh, cộng thêm sự xuất hiện của máy chuyên dụng ASIC (Application-Specific Integrated Circuit). Tuy nhiên, điều này không ảnh hưởng quá lớn đến Nvidia, bởi một xu hướng lớn hơn đã xuất hiện: trí tuệ nhân tạo (AI).
Cuộc Cách Mạng AI: Tương Lai Của Nvidia
Trong nhiều thập kỷ, Nvidia âm thầm đầu tư vào học máy và AI. Báo cáo thường niên năm 2016 của họ đã dự đoán rằng học sâu sẽ khởi đầu cuộc cách mạng AI. GPU của Nvidia đóng vai trò cốt lõi trong việc thúc đẩy học sâu, từ xe tự lái đến sự ra mắt của ChatGPT bởi OpenAI. Khi kỷ nguyên AI bùng nổ, các công ty như Google, Meta, và hàng trăm startup AI đổ xô tích hợp công nghệ này, đưa Nvidia trở thành tâm điểm của cuộc đua công nghệ.
Bài Học Từ Cisco: Liệu Nvidia Có Đối Mặt Nguy Cơ?
Với vị thế hiện tại, Nvidia dường như đang ở đỉnh cao. Tuy nhiên, quỹ đạo tăng trưởng của họ có nhiều điểm tương đồng với Cisco – công ty từng sụp đổ thảm khốc trong bong bóng dot-com năm 2000. Cisco từng là nhà cung cấp thiết bị mạng lớn nhất thế giới, đạt giá trị cao nhất hành tinh, nhưng sau khi bong bóng vỡ, cổ phiếu giảm hơn 90% và chưa bao giờ phục hồi hoàn toàn.
Nvidia hiện là “người bán xẻng” trong cơn sốt AI, nhưng nếu các startup AI định giá quá cao sụp đổ, nhu cầu GPU có thể giảm, kéo theo rủi ro lớn cho Nvidia.
Kết Luận: Nvidia Vẫn Là Một Gã Khổng Lồ
Dù có nguy cơ tiềm ẩn, Nvidia vẫn là một công ty đáng kinh ngạc. GPU đã trở thành không thể thiếu trong công nghệ hiện đại, và Jensen Huang là một lãnh đạo xuất sắc. Ngay cả khi giá cổ phiếu giảm 70%, Nvidia vẫn sẽ trị giá khoảng 1.000 tỷ đô la.
