Đối tác chiến lược Việt Nam Bulgaria thúc đẩy hợp tác quốc phòng và công nghệ

Chuyến thăm lịch sử

Tổng Bí thư Tô Lâm đã thăm công ty Samel-90 của Bulgaria ngày 24/10/2025, đánh dấu bước ngoặt trong quan hệ hợp tác quốc phòng Việt – Bulgaria.

Đối tác chiến lược mới

Việt Nam và Bulgaria chính thức thiết lập Đối tác Chiến lược – mối quan hệ đặc biệt đầu tiên giữa Việt Nam và một quốc gia Balkan.

Cơ hội chuyển giao công nghệ

Samel-90 chuyên về điện tử quốc phòng, thiết bị thông tin liên lạc và xe bọc thép, mở ra tiềm năng hợp tác công nghệ cao cho doanh nghiệp Việt Nam.

Mục tiêu tăng gấp đôi thương mại

Hai nước cam kết tăng gấp đôi kim ngạch thương mại thông qua hợp tác công nghệ, công nghiệp và kinh doanh.

Bài học cho doanh nghiệp

Mô hình hợp tác này cung cấp góc nhìn quý báu về chiến lược mở rộng thị trường quốc tế và xây dựng quan hệ đối tác chiến lược.

Samel-90: Viên ngọc quý trong ngành công nghiệp quốc phòng Bulgaria

Hãy tưởng tượng bạn là CEO của một công ty công nghệ tại Việt Nam, và bạn được mời tham quan một trong những “hidden gem” của ngành công nghiệp quốc phòng châu Âu. Samel-90, có trụ sở tại thành phố Samokov của Bulgaria, chính là viên ngọc quý đó.

Được thành lập với sứ mệnh trở thành nhà cung cấp hàng đầu về giải pháp quốc phòng, Samel-90 đã khẳng định vị thế trong ba lĩnh vực cốt lõi: điện tử quốc phòng, thiết bị thông tin liên lạc, và xe bọc thép. Đây không chỉ là những sản phẩm công nghiệp thông thường – chúng đại diện cho đỉnh cao của công nghệ quân sự châu Âu, được hun đúc qua nhiều thập kỷ nghiên cứu và phát triển.

Điều làm nên sức hút đặc biệt của Samel-90 không chỉ nằm ở năng lực sản xuất mà còn ở triết lý kinh doanh. Công ty này hiểu rằng trong ngành công nghiệp quốc phòng, sự tin cậy không chỉ đo bằng chất lượng sản phẩm mà còn bằng khả năng duy trì quan hệ đối tác lâu dài. Chính vì thế, khi Tổng Bí thư Tô Lâm bước chân vào cơ sở sản xuất, ông không chỉ được giới thiệu về máy móc thiết bị mà còn về một hệ sinh thái công nghệ hoàn chỉnh.

Bài học quản trị từ cuộc gặp cấp cao

Sự hiện diện của cả Tổng Bí thư Tô Lâm và Tổng thống Bulgaria Rumen Radev tại Samel-90 không phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên. Đây là một masterclass về quản trị chiến lược cấp quốc gia, mà các CEO và nhà quản lý có thể học hỏi nhiều điều.

Thứ nhất, sức mạnh của “top-level endorsement”. Khi lãnh đạo cấp cao nhất của hai quốc gia cùng có mặt tại một doanh nghiệp, điều đó gửi đi thông điệp rõ ràng: đây không chỉ là giao dịch thương mại mà là ưu tiên chiến lược của quốc gia. Đối với các doanh nghiệp Việt Nam, đây là bài học về tầm quan trọng của việc xây dựng mối quan hệ với các cơ quan nhà nước và định vị doanh nghiệp trong bối cảnh phát triển kinh tế quốc gia.

Thứ hai, timing là tất cả. Chuyến thăm diễn ra đúng dịp kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam – Bulgaria. Đây không chỉ là con số mà là minh chứng cho sự kiên định trong mối quan hệ đối tác. Các doanh nghiệp có thể học cách tận dụng những cột mốc lịch sử để tăng cường quan hệ đối tác và mở rộng cơ hội hợp tác.

Thứ ba, tầm nhìn dài hạn. Việc công bố Đối tác Chiến lược Việt Nam – Bulgaria – mối quan hệ đầu tiên giữa Việt Nam và một quốc gia Balkan – cho thấy tư duy “think big, start specific”. Bắt đầu từ một lĩnh vực cụ thể như công nghiệp quốc phòng, nhưng với tham vọng mở rộng ra toàn bộ phổ hợp tác kinh tế.

Chuyển giao công nghệ: Chìa khóa vàng cho sự phát triển

Trong cuộc thảo luận tại Samel-90, một chủ đề được nhấn mạnh đặc biệt là chuyển giao công nghệ. Đây không chỉ là việc mua bán thiết bị mà là quá trình học hỏi, tiếp thu và phát triển năng lực nội sinh.

Đối với các doanh nghiệp Việt Nam, mô hình hợp tác với Samel-90 mở ra những bài học quý báu:

Học cách “reverse engineering” chiến lược. Thay vì chỉ nhìn vào sản phẩm cuối cùng, hãy tìm hiểu quy trình, phương pháp và tư duy đằng sau sản phẩm đó. Samel-90 không chỉ sản xuất thiết bị điện tử quốc phòng mà còn phát triển toàn bộ hệ sinh thái từ nghiên cứu, thiết kế, sản xuất đến hậu mãi.

Xây dựng năng lực hấp thụ công nghệ. Chuyển giao công nghệ chỉ thành công khi doanh nghiệp nhận có đủ năng lực để hiểu, ứng dụng và phát triển tiếp công nghệ đó. Điều này đòi hỏi đầu tư vào con người, hệ thống quản lý và văn hóa học hỏi liên tục. Các chiến lược phát triển hệ sinh thái công nghệ hiện đại cũng được đề cập trong các mô hình như của Google, giúp doanh nghiệp Việt chuẩn bị cho chuyển đổi số sâu rộng như Gmail đã làm.

Tạo ra giá trị gia tăng từ công nghệ được chuyển giao. Mục tiêu cuối cùng không chỉ là sao chép mà là cải tiến, phù hợp hóa với điều kiện thị trường và nhu cầu cụ thể của Việt Nam.

EU-Vietnam FTA: Cầu nối cho tham vọng toàn cầu

Một yếu tố quan trọng làm nên thành công của chuyến thăm này chính là Hiệp định Thương mại Tự do EU-Việt Nam (EVFTA). Đây không chỉ là một văn kiện pháp lý mà là “superhighway” kết nối doanh nghiệp Việt Nam với thị trường 500 triệu người tiêu dùng châu Âu.

Đối với các CEO và nhà quản lý, EVFTA mở ra những cơ hội cụ thể:

Giảm thuế quan và rào cản thương mại. Nhiều mặt hàng của Việt Nam sẽ được hưởng thuế quan 0% khi xuất khẩu vào EU, tạo lợi thế cạnh tranh đáng kể so với các đối thủ từ các quốc gia khác.

Chuẩn hóa quy chuẩn kỹ thuật. EVFTA đòi hỏi doanh nghiệp Việt Nam phải đạt các tiêu chuẩn châu Âu, điều này tuy thử thách nhưng sẽ nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu.

Mở rộng mạng lưới đối tác. Thông qua các doanh nghiệp Bulgaria như Samel-90, các công ty Việt Nam có thể tiếp cận được mạng lưới đối tác, nhà cung cấp và khách hàng trên khắp châu Âu.

Để tận dụng tối đa cơ hội từ các cam kết thị trường quốc tế, doanh nghiệp Việt cần học hỏi các bài học quản trị vĩ mô và chiến lược chuyển đổi số, ví dụ như mô hình thành công của VinFast trong hợp tác với chính phủ và xây dựng quan hệ đối tác quốc tế vững chắc tại đây.

Từ quốc phòng đến dân sự: Bài học về đa dạng hóa

Một điều thú vị về Samel-90 là công ty này không chỉ tập trung vào sản phẩm quân sự mà còn ứng dụng công nghệ vào các lĩnh vực dân sự. Đây là minh chứng cho triết lý “dual-use technology” – công nghệ có thể sử dụng cho cả mục đích quân sự và dân sự.

Các doanh nghiệp Việt Nam có thể học hỏi mô hình này thông qua:

Tối đa hóa ROI từ nghiên cứu phát triển. Thay vì phát triển công nghệ chỉ cho một ứng dụng cụ thể, hãy tìm cách ứng dụng cho nhiều lĩnh vực khác nhau. Ví dụ, công nghệ điện tử quốc phòng có thể được ứng dụng trong viễn thông, y tế, hoặc giao thông thông minh.

Xây dựng portfolio sản phẩm đa dạng. Điều này giúp doanh nghiệp giảm rủi ro phụ thuộc vào một thị trường duy nhất và tạo ra nhiều nguồn doanh thu ổn định.

Tận dụng hiệu ứng cross-selling. Khi có mặt trong nhiều lĩnh vực, doanh nghiệp có thể bán nhiều sản phẩm/dịch vụ cho cùng một khách hàng, tăng customer lifetime value.

Việc đa dạng hóa vượt khỏi một lĩnh vực truyền thống là bước đi tất yếu hướng tới chuyển đổi số đa ngành, tương tự các chiến lược mà nhiều doanh nghiệp công nghệ lớn tại Việt Nam và khu vực đã thực hiện thành công xem chi tiết.

Cam kết gấp đôi thương mại: Con số biết nói

Mục tiêu tăng gấp đôi kim ngạch thương mại Việt Nam – Bulgaria trong những năm tới không chỉ là một con số tham vọng mà còn là lời cam kết thực tế về hiệu quả của quan hệ đối tác chiến lược.

Để hiểu được ý nghĩa của con số này, chúng ta cần đặt nó trong bối cảnh:

Baseline hiện tại. Kim ngạch thương mại Việt Nam – Bulgaria hiện tại vẫn còn khiêm tốn so với tiềm năng của cả hai nước. Điều này có nghĩa là có rất nhiều không gian để tăng trưởng.

Các lĩnh vực ưu tiên. Không chỉ công nghiệp quốc phòng, mà còn công nghệ thông tin, năng lượng tái tạo, nông nghiệp, và du lịch. Mỗi lĩnh vực đều có những ưu thế riêng và cơ hội hợp tác cụ thể.

Mechanism để đạt được mục tiêu. Bao gồm các joint venture, technology transfer, direct investment, và trade promotion activities. Đây là roadmap rõ ràng mà các doanh nghiệp có thể tham gia. Chiến lược gọi vốn, huy động nguồn lực quốc tế và xây dựng hệ sinh thái đối tác là chìa khóa để phát triển bền vững, như phân tích đã chỉ ra về cơ hội huy động vốn ở thị trường quốc tế.

Joint Venture: Mô hình hợp tác win-win

Ưu điểm của joint venture trong bối cảnh này:

Kết hợp sức mạnh của cả hai bên: công nghệ và kinh nghiệm từ Bulgaria, thị trường và nguồn nhân lực từ Việt Nam. Chia sẻ rủi ro và chi phí đầu tư, đặc biệt quan trọng trong ngành công nghiệp công nghệ cao. Tạo ra synergy effect – tổng hiệu quả lớn hơn tổng các phần riêng lẻ.

Thách thức cần lưu ý:

Sự khác biệt về văn hóa kinh doanh và cách tiếp cận thị trường. Cần có governance structure rõ ràng để tránh conflict of interest. Đòi hỏi commitment dài hạn từ cả hai bên, không chỉ về tài chính mà còn về chiến lược.

Để joint venture thành công, doanh nghiệp cần xây dựng kỹ năng quản trị rủi ro, củng cố chiến lược gọi vốn và phát triển kỹ năng đào tạo nhân sự chất lượng, như bài học từ việc các startup gọi vốn quốc tế thành công tại đây.

Bối cảnh địa chính trị: Cơ hội từ sự đa dạng hóa

Chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm đến Bulgaria diễn ra trong bối cảnh địa chính trị thế giới đang có nhiều biến động. Điều này tạo ra cơ hội đặc biệt cho các doanh nghiệp Việt Nam trong việc đa dạng hóa thị trường và đối tác.

Bulgaria, với vị trí địa lý chiến lược tại Đông Nam Châu Âu, là cửa ngõ tự nhiên để các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường Balkan – một khu vực có khoảng 55 triệu dân và đang trong quá trình phát triển kinh tế mạnh mẽ.

Lợi thế cạnh tranh từ “first mover advantage”: Việt Nam là quốc gia đầu tiên trong ASEAN thiết lập quan hệ đối tác chiến lược với Bulgaria, tạo ra lợi thế đi trước so với các đối thủ khu vực.

Hiệu ứng domino trong khu vực: Thành công của hợp tác Việt Nam – Bulgaria có thể mở đường cho quan hệ với các quốc gia Balkan khác như Serbia, Croatia, hay Albania.

Đây cũng là thời điểm để các doanh nghiệp nhìn lại và chuẩn bị cho những biến chuyển chính sách, tận dụng cơ hội policy window đúng lúc như Honda và VinFast từng thực hiện thành công trên sân nhà tham khảo giải pháp.

Lessons learned cho doanh nghiệp Việt Nam

Từ chuyến thăm lịch sử này, các CEO và nhà quản lý doanh nghiệp Việt Nam có thể rút ra những bài học quý báu:

Tư duy ecosystem thay vì product thinking. Thay vì chỉ tập trung vào sản phẩm đơn lẻ, hãy nghĩ về việc xây dựng hệ sinh thái hợp tác toàn diện. Mô hình hệ sinh thái đã chứng minh hiệu quả trong các tập đoàn công nghệ lớn, là kim chỉ nam đưa doanh nghiệp lên tầm quốc tế cùng Claude 4 AI doanh nghiệp.

Importance of government relations. Mối quan hệ tốt với các cơ quan nhà nước có thể mở ra những cơ hội hợp tác ở cấp độ hoàn toàn khác.

Long-term commitment. Những thành công lớn đòi hỏi commitment dài hạn, không chỉ về tài chính mà còn về chiến lược và văn hóa doanh nghiệp.

Cultural intelligence. Hiểu biết và tôn trọng văn hóa đối tác là chìa khóa cho thành công trong hợp tác quốc tế.

Nhìn về tương lai: Roadmap cho những bước tiếp theo

Chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm đến Samel-90 không phải là điểm kết thúc mà là điểm khởi đầu cho một chương mới trong quan hệ hợp tác kinh tế Việt Nam – Bulgaria. Đối với các doanh nghiệp, đây là lời mời tham gia vào một cuộc hành trình đầy triển vọng.

Cơ hội cụ thể trong tương lai gần:

Các chương trình trao đổi doanh nghiệp và mission trade sẽ được tổ chức thường xuyên hơn. Quỹ hỗ trợ joint venture và technology transfer sẽ được thành lập. Cơ chế một cửa để hỗ trợ doanh nghiệp hai nước trong việc tìm kiếm đối tác và cơ hội hợp tác.

Những lĩnh vực ưu tiên:

Công nghệ thông tin và chuyển đổi số. Năng lượng tái tạo và công nghệ xanh. Nông nghiệp công nghệ cao và chế biến thực phẩm. Du lịch và dịch vụ.

Chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm đến công ty Samel-90 không chỉ là một sự kiện ngoại giao mà còn là một masterclass về cách xây dựng quan hệ đối tác chiến lược trong thời đại toàn cầu hóa. Đối với các doanh nghiệp Việt Nam, đây là cơ hội để học hỏi, tham gia và phát triển trong bối cảnh kinh tế quốc tế đầy biến động và cơ hội.

Như một CEO từng nói: “Cơ hội không đến từ việc chờ đợi, mà từ việc chủ động tham gia và tạo ra giá trị.” Chuyến thăm này chính là minh chứng cho triết lý đó – khi lãnh đạo và doanh nghiệp cùng hướng đến mục tiêu chung, không có giới hạn nào cho sự phát triển và thành công.