Giá dầu và thỏa thuận Mỹ-Trung: Tác động và bài học cho doanh nghiệp Việt

Tóm tắt các ý chính

• Phản ứng tức thì của thị trường: Giá dầu thô thế giới đã tăng khoảng 0.7% – 1% ngay sau khi tin tức về Thỏa thuận Khung Thương mại Mỹ-Trung được công bố. Động thái này phản ánh sự lạc quan ban đầu về việc giảm căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
• Nguyên nhân tăng giá: Việc giảm leo thang thương mại làm dịu đi lo ngại về một cuộc suy thoái kinh tế toàn cầu, vốn sẽ kéo giảm nhu cầu tiêu thụ dầu mỏ. Thỏa thuận mở ra hy vọng về sự phục hồi kinh tế và tăng trưởng thương mại.
• Đà tăng không bền vững: Niềm vui chỉ kéo dài trong chốc lát. Đà tăng của giá dầu nhanh chóng bị kìm hãm bởi những lo ngại cố hữu về tình trạng dư thừa nguồn cung, dự trữ dầu thô của Mỹ bất ngờ tăng và sự hoài nghi của thị trường về tính bền vững của thỏa thuận.
• Nội dung cốt lõi của thỏa thuận: Thỏa thuận bao gồm các cam kết quan trọng như Mỹ giảm thuế nhập khẩu hàng Trung Quốc từ 57% xuống 47%, Trung Quốc gỡ bỏ hạn chế xuất khẩu đất hiếm, và tăng cường đối thoại về công nghệ.
• Bức tranh lớn đầy phức tạp: Giá dầu không chỉ chịu tác động từ thỏa thuận này. Các yếu tố khác như chính sách của OPEC+, sức mạnh của đồng USD, lệnh trừng phạt đối với dầu Nga và các chỉ số kinh tế vĩ mô vẫn đang tạo ra một môi trường đầy biến động.
• Hàm ý cho doanh nghiệp: Đối với các nhà lãnh đạo, diễn biến này là một lời nhắc nhở về sự biến động của thị trường. Cần theo dõi chặt chẽ cả yếu tố địa chính trị và các nguyên tắc cơ bản về cung-cầu để xây dựng chiến lược kinh doanh và quản lý chi phí hiệu quả.

Một cái bắt tay lịch sử tại Busan, Hàn Quốc giữa hai nhà lãnh đạo quyền lực nhất thế giới. Và gần như ngay lập tức, thị trường năng lượng toàn cầu rung lên một nhịp. Giá dầu, vốn được coi là “hàn thử biểu” của sức khỏe kinh tế toàn cầu, đã có một phiên tăng nhẹ.

Nhưng câu chuyện có thực sự đơn giản như vậy không? Liệu đây có phải là bình minh của một kỷ nguyên tăng trưởng mới, hay chỉ là một tia sáng le lói giữa bức tranh thị trường còn nhiều mảng tối? Đối với các nhà quản lý, CEO và chủ doanh nghiệp, việc “đọc vị” những tín hiệu này không chỉ là để thỏa mãn sự tò mò. Nó là yếu tố sống còn để đưa ra những quyết định chiến lược đúng đắn.

Hãy cùng Tiphu giải mã những tác động đa chiều của thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung lên giá dầu và rút ra những bài học kinh doanh đắt giá.

“Giải mã” Thỏa thuận Lịch sử: Không Chỉ là Chuyện Thuế Quan

Sau nhiều năm căng thẳng đến nghẹt thở, Thỏa thuận Khung Thương mại Mỹ-Trung được ký kết vào cuối năm 2025 được xem là một bước đột phá ngoại giao. Không giống những nỗ lực thất bại trước đó, văn kiện lần này đưa ra những cam kết cụ thể, có lộ trình một năm để thực thi.

Vậy thỏa thuận này có gì đặc biệt mà lại khiến thị trường chú ý?

• “Cởi trói” thuế quan:
  Điểm đáng chú ý nhất là việc Mỹ đồng ý giảm thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Trung Quốc từ mức “khổng lồ” 57% xuống còn 47%. Đây là một bước đi giảm leo thang cực kỳ quan trọng, với mục tiêu dài hạn là xóa bỏ 100% rào cản thuế quan.
  Xem thêm về tác động thuế quan Mỹ tới xuất khẩu Việt Nam
• Gỡ bỏ “vũ khí” đất hiếm:
  Phía Trung Quốc đã đồng ý dỡ bỏ các hạn chế xuất khẩu đối với đất hiếm. Đây là một tin tức tuyệt vời cho chuỗi cung ứng công nghiệp của Mỹ và toàn cầu, bởi đất hiếm là nguyên liệu không thể thiếu trong sản xuất các sản phẩm công nghệ cao, từ điện thoại thông minh đến xe điện và thiết bị quân sự.
• Mở lại kênh đối thoại:
  Thỏa thuận cũng bao gồm các cam kết về đối thoại trực tiếp trong lĩnh vực công nghệ và hợp tác kiểm soát các hóa chất tiền thân (ví dụ như Fentanyl).

Về cơ bản, thỏa thuận này giống như một liều thuốc giảm đau cho nền kinh tế toàn cầu đang oằn mình vì xung đột. Nó làm giảm nguy cơ về một cuộc chiến tranh thương mại toàn diện, vốn có thể đẩy thế giới vào suy thoái và kéo sập nhu cầu năng lượng.

Cú Hích Ngắn Ngủi: Tại Sao Thị Trường Dầu Mừng “Hụt”?

Ngay sau khi thông tin về thỏa thuận được công bố, giá dầu Brent và WTI đã đồng loạt nhích lên khoảng 0.7%. Logic đằng sau rất đơn giản: Khi hai “khách hàng” tiêu thụ dầu lớn nhất thế giới là Mỹ và Trung Quốc ngừng “cãi nhau” và bắt đầu làm ăn trở lại, hoạt động kinh tế sẽ sôi động hơn, nhà máy hoạt động nhiều hơn, hàng hóa được vận chuyển nhiều hơn. Tất cả những điều đó đều cần đến dầu.

Tuy nhiên, sự lạc quan này lại khá mong manh.

Trong khi thị trường chứng khoán châu Á tăng điểm mạnh mẽ trước tin tức tích cực, thị trường năng lượng lại tỏ ra thận trọng hơn nhiều. Giá dầu chỉ tăng nhẹ rồi nhanh chóng giảm trở lại trong ngày. Sự phân hóa này cho thấy một sự thật quan trọng: các nhà giao dịch dầu mỏ vẫn còn đầy hoài nghi.

Họ đặt ra những câu hỏi cốt lõi:

• Liệu thỏa thuận này có thực sự bền vững không?
• Liệu nó có đủ sức để thúc đẩy nhu cầu tiêu thụ dầu thực tế tăng lên ngay lập tức?
• Hay nó chỉ là một động thái mang tính biểu tượng, trong khi các vấn đề cơ bản của thị trường vẫn còn đó?

Sự do dự này hoàn toàn có cơ sở, bởi bức tranh toàn cảnh của thị trường dầu mỏ phức tạp hơn một thỏa thuận chính trị rất nhiều.

Những “Đám Mây” Vẫn Còn Che Phủ Bức Tranh Lớn

Đà tăng của giá dầu giống như một ngọn lửa nhỏ được nhen lên, nhưng nhanh chóng bị dập tắt bởi những cơn gió ngược mạnh mẽ. Những cơn gió đó đến từ đâu?

1. Nỗi Lo Cố Hữu về Dư Thừa Nguồn Cung

Đây là “bóng ma” lớn nhất ám ảnh thị trường dầu mỏ trong suốt thời gian qua.

• Dự trữ của Mỹ tăng vọt: Các báo cáo gần đây cho thấy dự trữ dầu thô của Mỹ bất ngờ tăng lên do nhập khẩu cao hơn và hoạt động của các nhà máy lọc dầu giảm. Hãy tưởng tượng bạn đang hy vọng bán được nhiều hàng hơn, nhưng lại phát hiện ra nhà kho của mình đã đầy ắp. Đó chính xác là tình trạng của thị trường Mỹ.
• OPEC+ hành động thận trọng: Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ và các đồng minh (OPEC+) gần đây đã quyết định chỉ tăng nhẹ sản lượng và tạm dừng các đợt tăng tiếp theo. Tại sao? Vì chính họ cũng lo ngại về một viễn cảnh “cung vượt cầu” có thể làm sụp đổ giá.

Thông điệp rất rõ ràng: Thế giới không hề thiếu dầu. Ngay cả khi nhu cầu có tăng lên nhờ thỏa thuận Mỹ-Trung, lượng cung dồi dào trên thị trường vẫn đủ sức để kìm hãm giá.

2. Sức Mạnh Đồng USD và Các Yếu Tố Vĩ Mô

Giá dầu được định giá bằng đô la Mỹ (USD). Điều này tạo ra một quy luật nghịch đảo: khi đồng USD mạnh lên, dầu sẽ trở nên đắt đỏ hơn đối với các quốc gia sử dụng đồng tiền khác. Điều này có thể làm giảm nhu cầu mua vào. Gần đây, dòng tiền có xu hướng chảy vào USD như một “nơi trú ẩn an toàn”, tạo thêm áp lực giảm giá lên dầu.

Bạn có thể tìm hiểu thêm về vai trò của đô la Mỹ trong hệ thống tài chính toàn cầu tại đây:
đồng USD

Bên cạnh đó, các tin tức không mấy sáng sủa về thị trường lao động Mỹ yếu đi hay việc chính phủ Mỹ phải đóng cửa cũng phủ một bóng đen lên triển vọng kinh tế, khiến các nhà đầu tư thêm phần e ngại.

3. Ván Cờ Địa Chính Trị và “Hạm Đội Bóng Tối” của Nga

Trong khi căng thẳng Mỹ-Trung hạ nhiệt, một mặt trận khác vẫn còn nóng bỏng. Các lệnh trừng phạt của Mỹ và EU đối với dầu mỏ của Nga, một trong những nhà sản xuất lớn nhất thế giới, đáng lẽ phải là một yếu tố đẩy giá dầu lên cao.

Tuy nhiên, có nhiều lo ngại rằng Nga có thể lách các lệnh trừng phạt này. Bằng cách nào?

• Chiết khấu sâu: Chào bán dầu với giá rẻ hơn đáng kể so với giá thị trường.
• Sử dụng “hạm đội bóng tối” (shadow fleets): Sử dụng các tàu chở dầu cũ, không rõ nguồn gốc, tắt hệ thống nhận dạng tự động (AIS) để che giấu hành trình và giao dịch dầu một cách bí mật.

Nếu Nga thành công trong việc duy trì xuất khẩu, nguồn cung toàn cầu sẽ không bị ảnh hưởng nhiều như dự tính, và điều này tiếp tục gây áp lực giảm giá lên thị trường.

Phân tích sâu hơn về rủi ro địa chính trị doanh nghiệp có thể đọc thêm tại:
bài học quản lý rủi ro cho doanh nghiệp

Nhìn về Tương lai: Cơ Hội và Rủi Ro Cho Doanh Nghiệp

Vậy với tư cách là một nhà lãnh đạo doanh nghiệp, bạn nên nhìn nhận tình hình này như thế nào? Cần phải phân tích cả hai mặt của vấn đề.

Mặt Tích Cực (Cơ Hội):

• Ổn định kinh tế toàn cầu: Nếu thỏa thuận được thực thi tốt, nó sẽ tạo ra một môi trường kinh doanh toàn cầu ổn định hơn. Điều này đặc biệt có lợi cho các doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu vào chuỗi cung ứng quốc tế.
• Nhu cầu phục hồi: Một nền kinh tế toàn cầu khỏe mạnh hơn chắc chắn sẽ làm tăng nhu cầu về vận tải, logistics, sản xuất – và tất cả đều cần năng lượng. Điều này có thể hỗ trợ giá dầu ở mức hợp lý trong dài hạn.
• Dự đoán dòng chảy thương mại: Sự ổn định trong quan hệ Mỹ-Trung có thể giúp các dòng chảy thương mại về dầu thô và khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) trở nên dễ đoán hơn, tạo điều kiện cho các hợp đồng dài hạn và giảm bớt sự bất ổn trong đầu tư. Xem thêm về chuyển động ngành LNG và yếu tố địa chính trị

Mặt Tiêu Cực (Rủi Ro):

• Áp lực từ nguồn cung: Rủi ro lớn nhất vẫn là tình trạng dư cung. Doanh nghiệp cần chuẩn bị cho kịch bản giá dầu có thể không tăng mạnh, thậm chí giảm nếu kinh tế toàn cầu không phục hồi nhanh như kỳ vọng.
• Tính mong manh của thỏa thuận: Lịch sử đã chứng minh các thỏa thuận chính trị có thể bị phá vỡ. Bất kỳ sự leo thang căng thẳng trở lại nào giữa Mỹ và Trung Quốc cũng sẽ ngay lập tức tác động tiêu cực đến thị trường.
• Biến số khó lường: Các yếu tố như chính sách của OPEC+, xung đột ở Ukraine, và hiệu quả của các lệnh trừng phạt vẫn là những ẩn số lớn có thể gây ra biến động giá bất ngờ.

Dự báo của các chuyên gia: Hầu hết đều cho rằng giá dầu sẽ biến động trong một biên độ hẹp (range-bound) trong thời gian tới. Thị trường sẽ theo dõi sát sao từng cột mốc thực thi của thỏa thuận và các dữ liệu kinh tế vĩ mô.

Bài Học Cho Lãnh Đạo Doanh Nghiệp Việt Nam

Giữa một bối cảnh đầy biến động, hành động khôn ngoan nhất không phải là dự đoán, mà là chuẩn bị.

• Xây dựng kịch bản chi phí năng lượng: Doanh nghiệp của bạn, đặc biệt là trong các ngành sản xuất, vận tải, logistics, cần xây dựng các kịch bản kinh doanh dựa trên các mức giá dầu khác nhau. Điều gì sẽ xảy ra nếu giá dầu ở mức 70 USD/thùng? 90 USD/thùng? Hay thậm chí 110 USD/thùng? Việc lập kế hoạch trước giúp bạn không bị động.
  Đọc thêm cảnh báo về những dự báo giá nguyên liệu kinh tế vĩ mô tại đây
• Đa dạng hóa chuỗi cung ứng: Thỏa thuận Mỹ-Trung mang lại sự ổn định, nhưng cũng cho thấy chuỗi cung ứng toàn cầu dễ bị tổn thương như thế nào trước các cú sốc địa chính trị. Đây là lúc để các CEO và quản lý rà soát lại, tìm kiếm các nhà cung cấp thay thế và giảm sự phụ thuộc vào một thị trường duy nhất.
  Tham khảo giải pháp phòng ngừa rủi ro đa dạng hóa tại đây
• Tối ưu hóa hiệu quả sử dụng năng lượng: Chi phí năng lượng biến động là một thực tế không thể tránh khỏi. Đầu tư vào công nghệ tiết kiệm năng lượng, tối ưu hóa quy trình vận hành, và chuyển đổi sang các nguồn năng lượng tái tạo không còn là “xu hướng” mà là một yêu cầu chiến lược để tăng cường khả năng cạnh tranh và sự bền vững.

Kết Luận

Thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung đã tạo ra một gợn sóng, chứ không phải một cơn sóng thần trên thị trường dầu mỏ. Nó là một lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng thị trường năng lượng là một cỗ máy phức tạp, được vận hành bởi vô số bánh răng: từ các quyết định trong phòng họp kín của OPEC+, các dòng tweet của những nhà lãnh đạo, cho đến dữ liệu tồn kho hàng tuần và hành trình của những con tàu chở dầu trên khắp đại dương.

Phản ứng “mừng hụt” của giá dầu cho thấy thị trường ngày nay đã trở nên khôn ngoan và thận trọng hơn. Họ không còn chỉ nhìn vào những tin tức bề mặt mà phân tích sâu hơn vào các yếu tố cung-cầu cơ bản.

Đối với các nhà lãnh đạo doanh nghiệp, thông điệp rất rõ ràng: Trong một thế giới đầy bất định, khả năng thấu hiểu các xu hướng vĩ mô, phân tích tác động đa chiều và chuẩn bị cho nhiều kịch bản khác nhau chính là chìa khóa để chèo lái con tàu doanh nghiệp vượt qua mọi biến động. Tại Tiphu, chúng tôi tin rằng việc giải mã những thông tin phức tạp này thành những hiểu biết chiến lược chính là sức mạnh để bạn không chỉ tồn tại, mà còn phát triển vượt trội.

FAQ

• 1. Thỏa thuận Mỹ-Trung có thể duy trì sự tăng giá của dầu trong bao lâu?
  
  Không chắc chắn. Phản ứng tăng giá chỉ diễn ra ngắn hạn do yếu tố tâm lý tích cực. Các yếu tố nền tảng như cung – cầu, dự trữ dầu, chính sách OPEC+ và sức mạnh của đồng USD sẽ quyết định xu hướng giá thực sự.
  
• 2. Những rủi ro chính nào doanh nghiệp cần theo dõi trong thời gian tới?
  
  – Sự dư thừa nguồn cung, đặc biệt từ Mỹ và Nga
  – Biến động chính sách tiền tệ của Mỹ
  – Khả năng quay lại xung đột thương mại Mỹ-Trung
  – Các động thái bất ngờ từ OPEC+ và tình hình xung đột địa chính trị mới
  
• 3. Doanh nghiệp Việt Nam có nên đầu cơ tích trữ nhiên liệu ở thời điểm này không?
  
  Nên thận trọng. Việc đầu cơ tích trữ chỉ nên thực hiện nếu doanh nghiệp có công cụ quản trị rủi ro phù hợp và các hợp đồng phòng ngừa biến động giá. Tốt nhất nên xây dựng kịch bản chi phí linh hoạt thay vì đặt cược vào một xu hướng giá duy nhất.
  
• 4. Thỏa thuận này có lâu bền không hay chỉ là tạm thời?
  
  Thỏa thuận được kỳ vọng kéo dài ít nhất một năm, tuy nhiên lịch sử các mối quan hệ Mỹ-Trung luôn tiềm ẩn yếu tố bất ngờ. Các doanh nghiệp cần thường xuyên cập nhật thông tin và phân tích sâu sát các diễn biến mới.