Tóm tắt các ý chính
• Thảm họa 20 tỷ đô: Adobe thất bại trong việc mua lại Figma vào tháng 12/2023, phải trả 1 tỷ đô phí hủy thương vụ
• Ba rào cản chính: Cơ quan quản lý chống độc quyền, phản ứng từ cộng đồng thiết kế, và thất bại trong đàm phán khắc phục
• Cơ hội bị bỏ lỡ: Figma sau đó IPO với định giá 68 tỷ đô vào 2025, gấp 3.4 lần giá Adobe đưa ra
• Tác động ngành: Duy trì cạnh tranh lành mạnh, thúc đẩy đổi mới, và bảo vệ quyền lợi người dùng cuối
• Bài học chiến lược: Tầm quan trọng của việc đánh giá rủi ro pháp lý và hiểu biết về xu hướng thị trường
Bạn có từng tự hỏi tại sao một gã khổng lồ như Adobe lại có thể “vấp ngã” trong thương vụ M&A lớn nhất lịch sử của mình không? Câu chuyện về thương vụ Adobe-Figma 20 tỷ đô không chỉ là một bài học về sức mạnh của các cơ quan quản lý, mà còn là câu chuyện cảnh báo cho mọi CEO đang ấp ủ kế hoạch mở rộng qua thương vụ mua bán sáp nhập.
Câu chuyện thảm họa 20 tỷ đô: Khi gã khổng lồ gặp “Gô-li-át”
Tháng 9/2022, thế giới công nghệ chứng kiến một thông báo gây chấn động: Adobe – ông hoàng phần mềm sáng tạo – tuyên bố mua lại Figma với mức giá kỷ lục 20 tỷ đô la Mỹ. Con số này không chỉ gây sốt trong giới đầu tư mà còn khiến nhiều CEO phải “giật mình” trước quy mô khổng lồ của thương vụ.
Để hiểu rõ tầm quan trọng của con số này, hãy so sánh: 20 tỷ đô bằng GDP của một quốc gia như Estonia, hay bằng giá trị thị trường của những công ty Fortune 500. Đây không phải là một khoản đầu tư nhỏ mà Adobe có thể “chấp nhận thua lỗ”.
Nhưng tại sao Adobe lại sẵn sàng chi ra một khoản tiền khổng lồ như vậy? Câu trả lời nằm ở xu hướng chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trong ngành thiết kế. Trong khi Adobe vẫn thống trị với các phần mềm desktop truyền thống như Photoshop và Illustrator, Figma đã thành công xây dựng một đế chế hoàn toàn mới: thiết kế trên web với tính năng cộng tác thời gian thực.
Nếu bạn quan tâm tới những mô hình startup công nghệ đổi mới sáng tạo đã làm thay đổi cục diện ngành như Figma, tham khảo bài phân tích.
Figma không chỉ là một công cụ thiết kế đơn thuần. Nó đại diện cho một cuộc cách mạng trong cách các nhóm thiết kế làm việc cùng nhau. Nếu Adobe là “Microsoft Office của thiết kế”, thì Figma chính là “Google Docs” – nền tảng cho phép nhiều người cùng lúc chỉnh sửa, bình luận, và phản hồi trong thời gian thực.
Ba “tảng băng chìm” đã đánh chìm thương vụ thế kỷ
1. Cơ quan quản lý: Người gác cổng quyền lực
Rào cản đầu tiên và cũng là quan trọng nhất chính là sự can thiệp của các cơ quan quản lý chống độc quyền. Trong bối cảnh các chính phủ trên toàn cầu đang siết chặt việc kiểm soát các gã khổng lồ công nghệ, thương vụ Adobe-Figma xuất hiện đúng thời điểm “nhạy cảm”. Điều này cũng là cảnh báo với các startup và CEO khi phát triển hoặc sáp nhập các giải pháp công nghệ mới, tương tự như bài học dành cho các doanh nghiệp trẻ.
Cơ quan Cạnh tranh và Thị trường (CMA) của Anh, cùng với Ủy ban Châu Âu, đã đưa ra những lo ngại rõ ràng: việc Adobe thâu tóm Figma có thể tạo ra một “siêu độc quyền” trong lĩnh vực phần mềm thiết kế UI/UX. Điều này đồng nghĩa với việc hàng triệu nhà thiết kế trên toàn thế giới có thể sẽ không còn lựa chọn nào khác ngoài các sản phẩm của Adobe.
Điều đặc biệt thú vị là cách các cơ quan quản lý đánh giá rủi ro. Họ không chỉ nhìn vào thị phần hiện tại mà còn dự đoán tương lai. Với tốc độ tăng trưởng 50% mỗi năm của Figma, các chuyên gia dự đoán rằng trong vòng 5-10 năm, Figma có thể trở thành đối thủ chính của Adobe trong nhiều lĩnh vực, không chỉ riêng thiết kế web.
2. Cộng đồng thiết kế: Tiếng nói của “người dùng cuối”
Điều hiếm thấy trong các thương vụ M&A là sự phản ứng mạnh mẽ từ cộng đồng người dùng. Thường thì người dùng chỉ biết đến thương vụ sau khi hoàn tất, nhưng với Adobe-Figma, cộng đồng thiết kế toàn cầu đã lên tiếng ngay từ đầu.
Lý do cho sự phản ứng này không khó hiểu. Figma được yêu thích không chỉ vì tính năng ưu việt mà còn vì mô hình kinh doanh “dân chủ” của nó. Với gói miễn phí hào phóng và mức giá đăng ký hợp lý, Figma đã trở thành lựa chọn số một của các startup, freelancer, và cả những doanh nghiệp nhỏ không đủ ngân sách mua Adobe Creative Suite.
Nếu bạn là founder, manager hoặc đội nhóm trong startup, hãy tìm hiểu cách phát triển kỹ năng công nghệ, quản trị sản phẩm – yếu tố sống còn để tận dụng tối đa những tranh chấp ngành này tại đây.
Một cuộc khảo sát không chính thức trên Twitter cho thấy hơn 75% nhà thiết kế lo lắng về việc Figma có thể sẽ tăng giá hoặc thay đổi mô hình kinh doanh sau khi được Adobe mua lại. Đây là một tín hiệu đáng lo ngại cho bất kỳ thương vụ nào – khi người dùng cuối, những người trực tiếp tạo ra doanh thu, tỏ ra không hài lòng.
3. Thất bại trong đàm phán khắc phục: Khi cam kết không đủ sức thuyết phục
Nhận thấy sự phản đối từ các cơ quan quản lý và cộng đồng, Adobe đã cố gắng đưa ra các cam kết khắc phục. Công ty hứa sẽ duy trì mô hình freemium của Figma, đảm bảo tính độc lập của sản phẩm, và không thay đổi chính sách giá trong ít nhất 3 năm.
Tuy nhiên, những cam kết này được các cơ quan quản lý đánh giá là “không đủ và khó kiểm soát”. Vấn đề cốt lõi không nằm ở những gì Adobe hứa hẹn, mà ở bản chất của việc tập trung thị trường. Một khi Adobe sở hữu Figma, dù có cam kết gì đi nữa, sự cạnh tranh thực sự trong ngành vẫn sẽ bị giảm sút đáng kể.
Các chuyên gia pháp lý nhận xét rằng Adobe đã “đánh giá thấp” sức mạnh của các cơ quan quản lý trong thời đại mới. Nếu đây là 10 năm trước, thương vụ có thể đã được thông qua với những cam kết tương tự.
Các startup công nghệ hiện nay cũng cần đặc biệt chú ý sự thay đổi nhanh về môi trường pháp lý, như được phân tích ở đây.
Dòng thời gian của một “thảm họa” được báo trước
Tháng 9/2022: Khởi đầu tham vọng
Adobe công bố kế hoạch mua lại Figma với định giá 20 tỷ đô, cao hơn 50 lần doanh thu hàng năm của Figma tại thời điểm đó. Giá cổ phiếu Adobe ngay lập tức giảm 17% trong phiên giao dịch tiếp theo – một dấu hiệu cho thấy nhà đầu tư không hoàn toàn tin tưởng vào thương vụ này.
Cuối 2022 – Đầu 2023: Những tín hiệu cảnh báo đầu tiên
Các cơ quan quản lý tại Mỹ, Anh, và EU bắt đầu vào cuộc. Không giống như các cuộc điều tra thông thường thường kéo dài 6-8 tháng, cuộc điều tra này được mở rộng và kéo dài hơn dự kiến – một dấu hiệu rõ ràng về độ phức tạp của vấn đề.
Tháng 4-6/2023: Nỗ lực cứu vãn
Adobe và Figma cùng nhau đưa ra các đề xuất khắc phục, bao gồm việc bán lại một số tài sản, cam kết về giá cả, và đảm bảo tính độc lập của Figma. Tuy nhiên, các đề xuất này đều bị từ chối vì được đánh giá là “không đủ để giải quyết các lo ngại về cạnh tranh”.
Tháng 12/2023: Hồi kết đắng lòng
Sau 15 tháng đàm phán và điều tra, Adobe và Figma chính thức tuyên bố hủy bỏ thương vụ. Adobe phải trả khoản phí hủy bỏ 1 tỷ đô cho Figma – một trong những khoản phí hủy bỏ cao nhất trong lịch sử các thương vụ M&A.
Tác động chiến lược: Khi thất bại tạo ra những người chiến thắng bất ngờ
Adobe: Từ kẻ thống trị đến kẻ bị bỏ lại
Thất bại trong thương vụ Figma không chỉ khiến Adobe mất đi 1 tỷ đô tiền mặt mà còn để lại những hậu quả chiến lược sâu sắc hơn. Công ty đã bỏ lỡ cơ hội “chốt hạ” trong cuộc chạy đua thiết kế web – một thị trường đang tăng trưởng với tốc độ 15-20% mỗi năm.
Quan trọng hơn, Adobe giờ đây phải đối mặt với một đối thủ cạnh tranh mạnh mẽ và được tự do phát triển. Nếu như trước đây Figma chỉ là “cậu bé hiền lành” chuyên về thiết kế UI/UX, thì giờ đây họ đang tích cực mở rộng sang các lĩnh vực khác, trực tiếp cạnh tranh với các sản phẩm chủ lực của Adobe.
Câu chuyện này cũng mang lại bài học cho mọi doanh nghiệp muốn chuyển đổi số nhưng gặp phải “vết xe đổ” hoặc rủi ro về công nghệ, tương tự những thất bại startup thường gặp.
Figma: Từ “con mồi” thành “thợ săn”
Điều thú vị nhất trong toàn bộ câu chuyện này có lẽ là sự “lột xác” nhanh chóng của Figma sau khi thoát khỏi “nanh vuốt” của Adobe. Được tự do phát triển, công ty đã nhanh chóng mở rộng danh mục sản phẩm, đầu tư mạnh vào AI, và chuẩn bị cho kế hoạch IPO.
Kết quả là vào tháng 7/2025, Figma đã IPO thành công với định giá 68 tỷ đô – gấp 3.4 lần con số Adobe đã đưa ra. Đây có thể được coi là một trong những “phản đòn” ngoạn mục nhất trong lịch sử công nghệ.
Việc đổi mới mạnh mẽ nhờ tự do sáng tạo luôn là bí quyết giúp startup công nghệ vươn lên dẫn dắt thị trường, hãy đọc thêm về cách nhận diện nhu cầu thị trường đúng cho startup.
Ngành thiết kế: Người hưởng lợi cuối cùng
Việc duy trì cạnh tranh giữa Adobe và Figma đã mang lại lợi ích rõ rệt cho người dùng cuối. Cả hai công ty đều phải đầu tư mạnh vào R&D, cải thiện sản phẩm, và duy trì chính sách giá cạnh tranh để thu hút khách hàng.
Theo báo cáo của Gartner, chi phí trung bình cho phần mềm thiết kế của các công ty đã giảm 23% trong năm 2024 so với 2022, chủ yếu là do sự cạnh tranh gay gắt giữa các nhà cung cấp.
So sánh chiến lược: David vs. Goliath phiên bản công nghệ
| Tiêu chí | Adobe | Figma |
|---|---|---|
| Thế mạnh chính | Hệ sinh thái phần mềm đồ sộ, thương hiệu mạnh | Đổi mới nhanh, cộng tác thời gian thực |
| Mô hình kinh doanh | Subscription cao cấp (Creative Cloud) | Freemium với pricing linh hoạt |
| Đối tượng mục tiêu | Chuyên gia, doanh nghiệp lớn | Startup, SME, nhóm nhỏ |
| Tốc độ đổi mới | Chậm, ổn định | Nhanh, linh hoạt |
| Rủi ro độc quyền | Cao nếu mua được Figma | Sẽ mất đi nếu bị Adobe mua |
Bảng so sánh trên cho thấy rõ ràng lý do tại sao các cơ quan quản lý lo ngại về thương vụ này. Adobe và Figma không chỉ bổ sung cho nhau mà còn đại diện cho hai mô hình kinh doanh và phục vụ khách hàng khác nhau. Việc hợp nhất có thể sẽ làm mất đi sự đa dạng này.
Các bạn founder startup, CEO và nhà đầu tư nên tham khảo bài học từ các vòng gọi vốn mạo hiểm và các mô hình tìm kiếm lợi thế cạnh tranh lâu dài.
Bài học vàng cho các nhà lãnh đạo doanh nghiệp
1. Đánh giá đúng khí hậu pháp lý
Một trong những sai lầm lớn nhất của Adobe là đánh giá thấp sự thay đổi trong cách tiếp cận của các cơ quan quản lý đối với các thương vụ M&A của big tech. Nếu đây là năm 2015, thương vụ có thể đã được thông qua dễ dàng.
Bài học: Các CEO cần có một “radar pháp lý” nhạy bén, đặc biệt trong thời đại mà các chính phủ đang siết chặt quản lý công nghệ. Việc tư vấn với các chuyên gia về antitrust ngay từ giai đoạn đầu là điều bắt buộc, không phải tùy chọn.
2. Lắng nghe tiếng nói người dùng cuối
Thương vụ Adobe-Figma là một trong số ít trường hợp người dùng cuối có tiếng nói mạnh mẽ trong quyết định M&A. Sự phản đối từ cộng đồng thiết kế đã tạo áp lực bổ sung lên các cơ quan quản lý.
Bài học: Trong thời đại mạng xã hội, tiếng nói của khách hàng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến thành công của thương vụ. Các công ty cần có chiến lược truyền thông rõ ràng để giải thích lợi ích của thương vụ với người dùng cuối.
3. Có kế hoạch B từ đầu
Adobe dường như đã “đặt tất cả trứng vào một giỏ” với kế hoạch mua lại Figma. Khi thương vụ thất bại, công ty không có một chiến lược thay thế rõ ràng để cạnh tranh trong lĩnh vực thiết kế web.
Bài học: Luôn có nhiều kịch bản phát triển. Thay vì chỉ tập trung vào M&A, các công ty nên song song phát triển các giải pháp nội bộ hoặc tìm kiếm các đối tác khác.
Kỹ năng này đặc biệt được đánh giá cao trong cộng đồng startup khi đối mặt với môi trường thay đổi. Hãy khám phá lý do 90% startup thất bại ở đây.
4. Timing là chìa khóa thành công
Thời điểm Adobe đưa ra thương vụ này – giữa lúc các chính phủ toàn cầu đang siết chặt quản lý big tech – có thể được coi là “sai thời điểm”. Một vài năm trước đó hoặc sau này, kết quả có thể đã khác.
Bài học: Các quyết định chiến lược lớn không chỉ phụ thuộc vào logic kinh doanh mà còn phải xem xét bối cảnh chính trị và xã hội rộng hơn.
Tương lai của ngành: Khi cạnh tranh thúc đẩy đổi mới
Việc thương vụ Adobe-Figma thất bại đã tạo ra một kết cục “có hậu” cho toàn ngành. Thay vì một thị trường bị thống trị bởi một gã khổng lồ, chúng ta có một hệ sinh thái đa dạng với nhiều lựa chọn cho người tiêu dùng.
Figma, được tiếp thêm động lực từ thành công IPO, đang tích cực đầu tư vào AI và machine learning để tự động hóa các tác vụ thiết kế. Adobe, mặt khác, buộc phải đẩy nhanh tốc độ đổi mới để không bị bỏ lại phía sau.
Kết quả là các nhà thiết kế hiện có nhiều công cụ mạnh mẽ hơn, giá cả phải chăng hơn, và quan trọng nhất, luôn được cập nhật với những tính năng mới nhất. Đây chính là minh chứng cho sức mạnh của cạnh tranh tự do trong thúc đẩy đổi mới.
Kết luận: Bài học từ thất bại trở thành nền tảng cho thành công
Câu chuyện về thương vụ Adobe-Figma 20 tỷ đô không chỉ là một case study về M&A mà còn là câu chuyện về sức mạnh của cạnh tranh, tầm quan trọng của người dùng cuối, và vai trò của các cơ quan quản lý trong việc bảo vệ thị trường tự do.
Đối với các CEO và nhà lãnh đạo doanh nghiệp, đây là lời nhắc nhở rằng thành công không chỉ đến từ việc có đủ tiền để mua lại đối thủ, mà còn từ việc hiểu rõ bối cảnh pháp lý, lắng nghe khách hàng, và có chiến lược dài hạn bền vững.
Thực tế cho thấy, đôi khi thất bại trong việc mua lại có thể tạo ra kết quả tốt hơn cho toàn thị trường. Adobe giờ đây phải cạnh tranh gay gắt hơn, Figma có cơ hội phát triển độc lập, và quan trọng nhất, người dùng cuối được hưởng lợi từ sự đa dạng và cạnh tranh lành mạnh.
Nếu bạn đang quan tâm tới sức mạnh chuyển đổi số, chiến lược đổi mới công nghệ – các chủ đề nóng cho founder công nghệ, hãy tìm hiểu thêm tại đây và bài về những yếu tố giúp startup bứt phá dẫn đầu.
Câu hỏi dành cho bạn: Trong bối cảnh doanh nghiệp của mình, bạn có đang quá tập trung vào việc “loại bỏ đối thủ” thay vì tập trung vào việc tạo ra giá trị thực sự cho khách hàng không?
FAQ
- Vì sao thương vụ Adobe mua Figma lại bị hủy?
Do các cơ quan quản lý ở Mỹ, Anh, EU lo ngại nguy cơ độc quyền, cộng đồng thiết kế phản đối mạnh, và các cam kết khắc phục từ Adobe bị đánh giá không thuyết phục. - Tại sao Figma lại phát triển bứt phá sau thất bại M&A?
Được tự do đổi mới, đầu tư lớn vào AI và mở rộng sản phẩm, Figma đã IPO thành công với định giá cao vượt xa kỳ vọng. - Ai là người hưởng lợi nhiều nhất từ việc thương vụ thất bại?
Người dùng cuối và toàn ngành thiết kế, vì thị trường tiếp tục cạnh tranh, sản phẩm đổi mới hơn, giá cả hợp lý hơn. - Các CEO, nhà sáng lập, startup học được điều gì?
Lưu ý khí hậu pháp lý, lắng nghe khách hàng, luôn có kế hoạch B, và timing là chìa khóa thành công trong mọi quyết định chiến lược.
